Ndėrsa punonte si inxhinier i kompanisė Edison Illuminating nė Detroit, Henry Ford (1863-1947) ndėrtoi karrocėn e parė me rrota dhe me benzinė, tė quajtur "Quadricycle", nė oborrin e shtėpisė sė tij. Nė vitin 1903, ai krijoi kompaninė Ford Motor dhe pesė vjet mė vonė kompania hodhi nė treg modelin e parė T.
Pėr tė pėrmbushur kėrkesėn e lartė pėr automjetin revolucionar, Ford prezantoi metoda revolucionare tė reja tė prodhimit nė masė, duke pėrfshirė impiantet e mėdha tė prodhimit, pėrdorimin e pjesėve tė standardizuara, tė ndėrrueshme dhe nė vitin 1913, linjėn e parė tė montimit nė botė pėr makina. Me ndikim tė madh nė botėn industriale, Fordi ishte gjithashtu i hapur nė sferėn politike. Ai u pėrball me polemika pėr qėndrimin e tij pacifist gjatė viteve tė para tė "Luftės sė Parė Botėrore" dhe mori kritika tė shumta pėr pikėpamjet dhe shkrimet e tij antisemite.
Henry Ford: Jeta e hershme dhe karriera inxhinierike
I lindur nė vitin 1863, Henry Ford ishte djali i parė i mbijetuar i William dhe Mary Ford, i cili zotėronte njė fermė nė Dearborn, Michigan. Nė moshėn 16 vjeēare, ai u largua nga shtėpia pėr nė qytetin mė tė afėrt, nė Detroit, ku gjeti punė si mekanik. Ai u kthye nė Dearborn dhe punoi nė fermėn e familjes pas tre vjetėsh, por vazhdoi tė ofronte motorrė avulli dhe tė punonte sipas rastit nė fabrikat e Detroit. Nė vitin 1888, ai u martua me Clara Bryant, e cila ishte rritur nė njė fermė aty pranė.
Teknikat e prodhimit nė masė tė Henry Ford lejuan qė Kompania Ford Motor tė nxjerrė njė Model T ēdo 24 sekonda.
Nė vitin 1891, ai u kthye me Clara-ėn nė Detroit, ku u punėsua si inxhinier i kompanisė Edison Illuminating. Duke u ngritur shpejt nė detyrė ai u bė kryeinxhinier pas dy vjetėsh. Nė tė njėjtėn kohė, Clara lindi djalin e vetėm tė ēiftit, Edsel Bryant Ford. Ford kaloi shumė kohė duke u pėrpjekur tė ndėrtonte njė karrocė me rrota me benzinė apo njė automobil. Nė vitin 1896, ai pėrfundoi atė qė e quajti "Quadricycle", e cila pėrbėhej nga njė kornizė metalike e pajisur me katėr rrota biēikletash dhe kishte tė instaluar njė motorr me dy cilindra me katėr kuaj fuqi.
Henry Ford: Si lindi kompania Ford Motor dhe Modeli T?
I vendosur pėr tė pėrmirėsuar prototipin e tij, Ford shiti Quadricycle nė mėnyrė qė tė vazhdonte ndėrtimin e automjeteve tė tjera. Ai mori mbėshtetjen e investitorėve tė ndryshėm gjatė shtatė viteve tė ardhshme, disa prej tė cilėve formuan Detroit Automobile Company (mė vonė kompania Henry Ford) nė 1899. Partnerėt e tij, tė etur pėr tė vėnė njė makinė pasagjerėsh nė treg, u acaruan me nevojėn e vazhdueshme tė Ford pėr pėrmirėsim dhe ai e la kompaninė e tij nė vitin 1902. Pas largimit tė tij, ajo u njoh si kompania automobilistike Cadillac. Vitin e ardhshėm, Ford krijoi kompaninė Ford Motor.
Njė muaj mė vonė u krijua kompania Ford Motor, ku vetura e parė e Ford-it, modeli dy-cilindrik, modeli A me tetė kuaj-fuqi u montua nė njė fabrikė nė Mack Avenue nė Detroit. Nė atė kohė, vetėm disa makina montoheshin nė ditė dhe grupe prej dy ose tre punėtorėsh i ndėrtonin ato me dorė nga pjesėt qė porositeshin nga kompani tė tjera. Fordi ishte i pėrkushtuar pėr tė prodhuar njė makinė efikase dhe tė besueshme qė do tė ishte e pėrballueshme pėr tė gjithė; Rezultati ishte Modeli T, i cili bėri debutimin e tij nė Tetor tė vitit 1908.
Henry Ford: Inovacionet e prodhimit dhe punės
"Tin Lizzie", siē njihej Modeli T, ishte njė sukses i menjėhershėm dhe Ford shpejt pati mė shumė porosi sesa kompania mund tė realizonte. Si rezultat, ai vuri nė praktikė teknikat e prodhimit masiv qė revolucionarizuan industrinė Amerikane, duke pėrfshirė pėrdorimin e impianteve tė mėdha prodhuese, pjesė tė standardizuara, tė kėmbyeshme dhe linja tė montimit tė lėvizjes.
Prodhimi masiv shkurtoi ndjeshėm kohėn e kėrkuar pėr tė prodhuar njė automobil, gjė qė bėri qė kostot tė qėndrojnė tė ulėta. Nė 1914, Ford gjithashtu rriti pagėn ditore 8 orarėshe pėr punėtorėt e tij nė 5$ (nga 2.34$ pėr nėntė orė), duke vendosur njė standard pėr industrinė.
Ford nė kėto momente ndodhej nė vėshtirėsi pėrsa i pėrket burimeve njerėzore. Nė vitin 1913 kompania punėsoi rreth 52 000 persona dhe mbajti vetėm 14 000 prej tyre. Ata qėndronin shumė pak dhe kjo krijoi kosto pėr kompaninė teksa nė shumė raste, puna nė linjėn e prodhimit ndėrpritej nga mungesa e punonjėsve.
Edhe pse prodhimi u rrit, kėrkesa pėr Tin Lizzie mbeti e lartė dhe nga 1918, gjysma e tė gjitha makinave nė Amerikė ishin Model Ts. Nė vitin 1919, Ford e emėroi djalin e tij Edsel president tė Ford Motor Company, por mbajti kontrollin e plotė tė veprimtarisė sė kompanisė. Pas njė beteje gjyqėsore me aksionerėt e tij, tė udhėhequr nga vėllezėrit Horace dhe John Dodge, Henry Ford bleu tė gjithė aksionet e minoriteteve deri nė vitin 1920.
Nė vitin 1927, Ford e zhvendosi kompaninė nė njė kompleks masiv industrial qė kishte ndėrtuar pėrgjatė brigjeve tė lumit Rouge nė Dearborn, Michigan. Fabrika pėrfshinte njė fabrikė qelqi, ēeliku, linje montimi dhe tė gjitha komponentėt e tjerė tė nevojshėm tė prodhimit tė automobilave.
Nė tė njėjtin vit, Ford ndėrpreu prodhimin e modelit T dhe prezantoi modelin e ri A, i cili kishte fuqi mė tė lartė dhe frena mė tė mira. Deri nė atė kohė, kompania kishte prodhuar rreth 15 milionė Model Ts dhe Ford Motor Company ishte prodhuesi mė i madh i automjeteve nė botė. Ford hapi impiante dhe filiale nė tė gjithė botėn.
Henry Ford: Karriera e mėvonshme & Pikėpamjet kontradiktore
Modeli A rezultoi tė jetė njė zhgėnjim relativ. Ai u ndėrpre nė 1931. Nė vitin 1932, Ford prezantoi motorrin e parė V-8, por nė vitin 1936 kompania kishte rėnė nė vendin e tretė nė shitjet nė industrinė e automobilave.
Pavarėsisht politikave tė tij progresive nė lidhje me pagėn minimale, Ford zhvilloi njė betejė tė gjatė kundėr unifikimit tė punės, duke refuzuar qė tė pajtohej me Punėtorėt e Bashkuar tė Automobilave (UAW) edhe pasi konkurrentėt e tij e bėnė kėtė.
Nė vitin 1937, personeli i sigurisė sė Fordit u pėrplas me organizatorėt e UAW nė tė ashtuquajturėn "Beteja e Mbikalimit", nė fabrikėn Rouge, pas sė cilės Bordi Kombėtar i Marrėdhėnieve tė Punės i urdhėroi Fordit tė ndalonte ndėrhyrjen nė organizimin e sindikatave. Ford Motor Company nėnshkroi kontratėn e parė me UAW nė vitin 1941, por jo mė parė se tė konsideronte mbylljen e kompanisė pėr ta shmangur atė.
Pikėpamjet politike tė Fordit i dhanė atij kritika tė gjera pėrgjatė viteve, duke filluar me fushatėn e tij kundėr pėrfshirjes sė Washington-it nė Luftėn e Parė Botėrore. Ai bėri njė ofertė tė dėshtuar pėr njė vend tė Senatit nė SHBA nė vitin 1918, duke humbur ngushtė nė njė fushatė tė shėnuar nga sulme personale nga kundėrshtari i tij. Ford bleu njė gazetė lokale nė vitin 1918, Dearborn Independent, ku botoi njė numėr shkrimesh antisemitike qė u mblodhėn dhe u botuan si njė grup katėr vėllimesh tė quajtur "Hebrei Ndėrkombėtar".
Megjithėse mė vonė i hoqi shkrimet dhe e shiti gazetėn, ai shprehu admirim pėr Adolf Hitlerin dhe Gjermaninė dhe nė vitin 1938 pranoi Kryqin e Madh tė "German Eagle", medaljen mė tė lartė tė regjimit nazist pėr njė tė huaj.
Edsel Ford vdiq nė vitin 1943 dhe Henry Ford u kthye nė presidencėn e Ford Motor Company, para se t'ia dorėzonte atė nipit tė tij, Henry Ford II, nė vitin 1945. Ai vdiq dy vjet mė vonė nė shtėpinė e tij Dearborn, nė moshėn 83 vjeēare.
Ford ka patur njė ndikim tė rėndėsishėm nė industrinė e automobilave qė kur ata filluan tė prodhonin makinat 110 vjet mė parė. Si njė nga prodhuesit mė tė vjetėr tė makinave, Ford ka njė histori tė mbushur me fakte interesante.
Lexojini ato pėr tė mėsuar mė shumė pėr atė qė e bėn Ford njė nga pronarėt e markave mė tė ēmuara tė makinave pėr dekada me radhė.
Fakte interesante pėr Ford
Ford Motor Company e bėri Henry Ford njė nga njerėzit mė tė pasur dhe mė tė njohur ndonjėherė.
Henry Ford dhe Thomas Edison ishin shokė tė ngushtė. Ai kėrkoi nga djali i Edison qė tė ruante tė mbyllur mirė nė njė tub frymėn e fundit tė shokut tė tij dhe e ruajti atė si kujtim nga ai.
Ford ėshtė kompania e dytė mė e madhe nė botė. Nipi i madh i Henry Ford, William Clay Ford, Jr aktualisht ėshtė kreu ekzekutiv i kompanisė.
Nė vitin 1893 ai krijoi motorrin e parė me benzinė, 15 vite pasi ai krijoi motorrin e parė me avull.
Ford i parė iu shit Dr. Pfennig nė vitin 1903, pėr njė total prej 850$. "Modeli A" kishte njė motor me 2 cilindra dhe mund tė arrinte njė shpejtėsi maksimale prej 30 mph.
Drejtori ekzekutiv i Ford, William Clay Ford, Jr., ose Bill Ford, aktualisht zotėron automjetin e parė Ford, i cili ėshtė shitur nė 1903.
Logo blu e firmės Ford, me formė ovale u prezantua 4 vite pasi kompania kishte filluar prodhimin.
Nė vitin 1914 Ford i ofroi punonjėsve tė saj dyfishin e pagės mesatare aktuale tė tregut, duke krijuar pagesėn "5$ nė ditė". Paga e re, e shoqėruar nga njė ditė mė e shkurtėr e punės dhe ndarjen e fitimit tė kompanisė, minimizoi qarkullimin e punonjėsve dhe ishte i rėndėsishėm nė rritjen e klasės sė mesme dhe lėvizjen pėr tė drejtat e pagave. Henry Ford donte t'i ndihmonte punėtorėt e tij tė kishin njė "jetė" jo vetėm "tė mbijetonin".
Gjatė Luftės sė Parė Botėrore, Ford krijoi Ford Airplane Company, e cila u mbyll mė vonė nė vitin 1933 pėr shkak tė mungesės sė shitjeve.
Nė vitin 1964, pasi Ford debutoi me Mustang, 94 000 lodra mustang me pedale u blenė pėr fėmijėt nė sezonin e Krishtlindjeve.
Nė vitin 1965, njė Ford Mustang u transportua nė 4 pjesė tė ndara nė kuvertėn e vėzhgimit tė ndėrtesės Empire State Building, duke pėrdorur ashensorė rezidentė, ku u ribashkua dhe u fotografua me helikopter. Makina u ribashkua mė vonė brenda ndėrtesės, derisa mė nė fund u hoq nga ndėrtesa 5 muaj mė vonė.
Makina e vetme qė Jim Morrison, kėngėtari legjendar i Doors, kishte nė pronėsi ishte njė Shelby GT 500 e vitit 1967.
Chevrolet nė tė vėrtetė pėrdori njė SuperDuty tė Ford pėr tė vendosur ekranin e tyre tė Chevy Truck nė panairin e shtetit tė Teksasit nė vitin 2012.
Kur ish-presidenti Gerald Ford e pėrshkroi stilin e tij tė qeverisjes si pa kuptim, ai tha: "Unė jam njė Ford, jo njė Lincoln", duke krahasuar elokuencėn e Presidentit Lincoln me Lincoln, kompaninė luksoze tė makinave nė pronėsi tė Ford Motor Company.
Ford F-Series ėshtė renditur vazhdimisht si makina numėr 1 e shitjeve nė Amerikė deri nė 2013.
Thėnie motivuese nga Henry Ford
"Dėshtimi ėshtė mundėsia qė na jepet pėr tė filluar edhe njėherė nė mėnyrė mė inteligjente."
"Kur gjithēka duket se po shkon kundėr jush, mos harroni se avioni niset kundra erės, jo nė drejtim me tė."
"Ēdo njeri qė ndalon sė mėsuari ėshtė i vjetėr, qoftė nė tė 20-at apo 80-at. Ēdo njeri qė vazhdon tė mėsojė qėndron i ri. Gjėja mė e mirė nė jetė ėshtė tė mbani mendjen tuaj tė freskėt."
"Nėse punohet nė skuadėr atėherė suksesi kujdeset vetė pėr veten."
"Unė nuk shpika asgjė tė re. Thjesht mblodha zbulimet e tė tjerėve, prapa tė cilėve ishin shekuj punė. Progresi ndodh kur tė gjithė faktorėt qė e karakterizojnė atė janė gati dhe atėherė ēdo gjė ėshtė e pashmangshme."
"Lejoni qė ėndrrat tuaja tė jenė mė tė mėdha se frika dhe veprimet tuaja tė jenė mė tė zhurmshme se fjalėt."
"Cilėsi do tė thotė tė bėsh gjėnė e duhur kur askush nuk ėshtė duke tė parė."
"Gabimi mė i madh qė mund tė bėsh ėshtė ai nga i cili nuk mėson asgjė."
"Ata qė nuk kanė pėrdorur marketing pėr tė ruajtur para janė tė ngjashėm me ata qė ndalojnė orėn pėr tė ruajtur kohė."
"Nėse do t'i pyesja konsumatorėt e mi se ēfarė ata donin, do tė mė pėrgjigjeshin, njė kalė mė tė shpejtė."
"Vizioni pa ekzekutim ėshtė thjesht njė haluēinacion."
"Nėse do tė bėsh gjithmonė atė qė ke bėrė gjithmonė, atėherė gjithmonė do tė marrėsh atė qė ke marrė gjithmonė."
"Njė biznes qė bėn vetėm para ėshtė njė biznes i varfėr."