Modernizmi nė Arkitekturė.

Kur u praktikua fillimisht arkitektura moderne, ajo ishte njė lėvizje avangarde me baza morale, filozofike dhe estetike.

Rreth fillimit tė shekullit tė 20-tė, njė pakėnaqėsi e pėrgjithshme me theksin nė arkitekturėn ringjallėse dhe dekorimin e pėrpunuar krijuan shumė rreshta tė reja mendimi qė shėrbenin si pararendės tė Arkitekturės Moderne.

Dukshėm nė mesin e kėtyre ėshtė Deutscher Werkbund, i formuar nė vitin 1907 pėr tė prodhuar objekte me cilėsi mė tė mirė tė makinės. Ngritja e profesionit tė dizajnit industrial zakonisht vendoset kėtu. Pas kėsaj drejtimi, shkolla e Bauhaus, e themeluar nė Weimar tė Gjermanisė nė vitin 1919, ripėrcaktoi kufijtė arkitekturorė tė vendosur paraprakisht gjatė historisė, duke parė krijimin e njė ndėrtese si sintezė pėrfundimtare-kulmin e artit, artizanatit dhe teknologjisė.

Kur u praktikua fillimisht arkitektura moderne, ajo ishte njė lėvizje avangarde me baza morale, filozofike dhe estetike. Menjėherė pas Luftės sė Parė Botėrore, arkitektėt modernistė u pėrpoqėn tė zhvillonin njė stil krejtėsisht tė ri tė pėrshtatshėm pėr njė rend tė ri social dhe ekonomik tė pasluftės, tė fokusuar nė pėrmbushjen e nevojave tė klasave tė mesme dhe tė punės. Ata e refuzuan praktikėn arkitektonike tė pėrsosjes akademike tė stileve historikė, tė cilat shėrbyen nė mėnyrė tė shpejtė aristokratike nė rėnie.

Qasja e arkitektėve modernistė ishte reduktimi i ndėrtesave nė forma tė pastra, largimi i referencave historike dhe zbukurimi nė favor tė detajeve funksionaliste. Ndėrtesat shfaqėn elementet e tyre funksionale dhe strukturore, duke ekspozuar trarėt e ēelikut dhe sipėrfaqet prej betoni, nė vend qė t'i fshehin ato pas formave dekorative.

Arkitektėt tė tillė si Frank Lloyd Wright zhvilluan arkitekturėn organike, nė tė cilėn forma u pėrcaktua nga mjedisi dhe qėllimi i saj, me qėllim tė promovimit tė harmonisė midis banimit njerėzor dhe botės natyrore me shembuj kryesor duke qenė Robie House dhe Water Fallingwater.

Arkitektėt si Mies van der Rohe, Philip Johnson dhe Marcel Breuer punuan pėr tė krijuar bukurinė bazuar nė cilėsitė e natyrshme tė materialeve tė ndėrtimit dhe teknikat moderne tė ndėrtimit, duke tregtuar forma tradicionale historike pėr forma tė thjeshta gjeometrike, duke festuar mjetet dhe metodat e reja tė mundėsuara nga Industria Revolucioni, duke pėrfshirė ndėrtimin e kornizės sė ēelikut, qė lindi shtresėzime tė larta.

Nga mesi i shekullit, modernizmi ishte shndėrruar nė stilin ndėrkombėtar, njė estetikė qė u pėrsėrit nė shumė mėnyra nga Kullat Binjake tė Qendrės Botėrore tė Tregtisė sė Nju Jorkut, projektuar nga Minoru Yamasaki.