Ja pse kur shihni letra ose filxhan ju dalin tė gjitha?

Publikohen arsyet shkencore tė realizimit tė falleve nė pėrgjithėsi.

Realizimi i shumicės sė fjalėve tė bėra nga ana e fallxhoreve, ėshtė njė gjė pėr tė cilėn jeni kureshtar edhe ju. Shumė prej jush qė po lexoni kėtė material, mund tė keni parė tė paktėn njė herė filxhan. Disa vetė e me shoqėri, plot tė tjerė te ca fallxhore qė u del nami si "tė papara", nga vetė ne qė shkojmė e shikojmė filxhan ose letra. E shtangemi medemek kur na gjen gjėra dhe habitemi si e bėn.

Dalja e shumicės sė fjalėve tė thėna nga ana e fallxhoreve, ėshtė njė gjė pėr tė cilin jeni kureshtar edhe ju. Mirėpo cila ėshtė arsyeja e kėsaj?

Mund tė kuptohen fjalėt standarde dhe njohja e disa gjėrave nga personat e afėrt kur shihni sė bashku fall. Mirėpo ēfarė ndodh kur fallin e shikojnė fallxhoret qė merren enkas me kėtė "punė"? Si ndodh qė ato tė shpjegojnė ato qė janė jetuar nė tė kaluarėn dhe tė sugjerojnė dhe se ēfarė do ndodhė mė tej nė tė ardhmen?

Kjo teori, e cila nė literaturė ėshtė e njohur me emrin Efekti i Barnumit, nė tė vėrtetė bazohet nė themelet e fallit tė njėjtė pėr tė gjithė. Teoria nė fjalė, qė njihet edhe si Efekti Forer, ėshtė njė vėzhgim qė pėrshkruan tendenca pėr rezultate tė larta tė parashikimit tė paqartė tė personaliteteve tė tyre, i cili ėshtė pėrgatitur pothuajse pėr vetė ata. Mirėpo e vėrteta ėshtė qė kėto parashikime i pėrshtaten shumicės sė njerėzve. Le tė japim njė shembull qė u jetua gjatė historisė, nė lidhje me kėtė.

Lektori i quajtur B. R. Forer, qė nė vitin 1948 ėshtė marrė me kėtė ēėshtje. Ai i shpėrndau letrat me fall tė njėjtė pėr tė gjithė studentėt e tij dhe kėrkoi prej tyre qė t'i shėnojnė ato tė cilat i pėrshtaten atyre.

Ndėrkaq nė letėr shkruante kėshtu: "Keni nevojė qė tė tjerėt t'ju pėlqejnė dhe t'ju admirojnė, por nė tė njėjtėn kohė keni tendenca tė jeni autokritikė ndaj vetes. Personaliteti juaj ka disa anė tė dobėta, por zakonisht keni aftėsi t'i kompensoni ato. Keni kapacitet tė madh tė cilin nuk e pėrdorni pėr ta kthyer nė favor tuaj. Ndėrsa nė pamje tė jashtme dukeni si tė disiplinuar dhe plot vetėbesim, nė brendėsinė tuaj jeni tė shqetėsuar.

Ngandonjėherė nė mendjen tuaj lindin dyshime serioze se a keni marrė vendim tė duhur apo jo ose a keni bėrė tė drejtė apo jo. Ju preferoni njė sasi tė caktuar ndryshimesh, ndalesat dhe kufizimet ju bėjnė tė palumtur. Jeni krenar nga tė qenit njė mendimtar i pavarur, ndėrsa nuk i pranoni pretendimet e tė tjerėve pa patur prova tė kėnaqshme, por gjatė rrėfimit tuaj nuk e gjeni tė drejt qė tė hapeni para dikujt tjetėr. Ndonjėherė jeni tė hapur, gjakftohtė dhe social, ndėrsa ngandonjėherė jeni tė mbyllur nė vete, tė frikėsuar dhe bėheni tė fshehtė. Ndonjėherė keni edhe dėshira joreale".

Prej studentėve u kėrkua qė tekstet e shkruara nė letėr t'i vlerėsonin me 1 deri nė 5 pėr ato tė cilat i pėrshkruanin ata mė sė miri. Ndėrkaq mesatarja e kėtij vlerėsimi ka qenė 4.20 pikė. Me kėtė studim Forer arriti nė rezultatin se njerėzit kanė tendenca t'i perceptojnė kėto fjalė, tė cilat mund t'i pėrshtaten pothuajse tė gjithė njerėzve, si tė jenė shkruar pėr vetė ata.

Prandaj miq tė vyer, kuptojeni se ato fjalė qė ju thonė fallxhoret janė "fjalė tė pėrgjithshme" pėr tė gjithė dhe nuk janė tė posaēme vetėm pėr ju.