Pėrfitimet shėndetėsore nga sallata jeshile

Sot jemi bėrė pak "modernė" dhe tė "sofistikuar" dhe kjo sjellje na ka shndėrruar nė ngrėnės nazeli. Kur marrim pjesė nė ndonjė dasmė, tentojmė t'u tregojmė tė tjerėve prioritetet tona "tė ngrėnies sė sallatės"!

Kur shkojmė te bufeja e darkės, ne do tė lėvizim drejt e tek qoshja e sallatės. Ēfarė "prestigji" pėr tė zgjedhur njė variete tė gjera sallatash dhe t'i grumbullojmė nė pjatat tona.

"Elita" e vėrtetė! Nėse ėshtė "showbiz" pėr disa ose nėse disa njerėz me tė vėrtetė pėlqejnė idenė e ngrėnies sallatė, atėherė ata mund tė marrin disa pėrfitime shėndetėsore nga pėrbėrėsit e saj! Sallata e gjelbėr ėshtė element i njohur i sallatave jo vetėm pėr shkak tė shijes tė vet tė mrekullueshme, por po ashtu edhe pėr pėrfitimet e mėdha shėndetėsore qė ka shėndeti i njeriut vjel nga ajo.

Sallata e gjelbėr, e cila rritet si perime gjethore, ėshtė njė nga bimėt mė shumė delikate e sallatave nė kėtė botė.

Konsiderohet si mbretėreshė e bimėve sallata. Ėshtė bimė e moderuar njėvjeēare apo dyvjeēare nga familja e klasės tė lartė Asteraceae. Kjo perime zakonisht konsumohet si e ftohtė dhe e pagatuar, nė sallata, hamburgerė dhe nė njė numėr tė gjellėve tjera. Nė parim ka gjashtė lloje tė ndryshme tė sallatės sė gjelbėr dhe tė gjitha pėrdoren pėr tė krijuar sallata. Duke qenė se ka vlera tė larta ushqyese, sallata e gjelbėr ju ofron pėrdoruesve shumė pėrfitime shėndetėsore dhe ushqyese.

Vlera ushqyese

Sallata e gjelbėr ėshtė burim i mirė i klorofilit dhe vitaminės K. Sallata e gjelbėr ėshtė masive, me vlerė tė ulėt ushqimi por tė lartė shėndetėsore. Ėshtė e pasur me kripėra minerale, me elemente alkaline qė dominojnė nė masė tė madhe. Kėshtu qė ndihmon pėr ta mbajtur gjakun tė pastėr, mendjen vigjilente dhe trupin nė shėndet tė mirė.

Gjethi i lėshuar i sallatės konsiderohet ushqimi mė i mirė. Ka avantazhin e tė qenit mė shumė i ekspozuar ndaj diellit, duke siguruar kėshtu njė furnizim mė tė pasur tė vitaminave se sa koka e sallatės nė tė cilėn gjethet janė tė mbyllura. Ėshtė e pasur me luteinė dhe beta-karoten. Sallata e gjelbėr me gjethe po ashtu furnizon me vitaminat C dhe K, kalcium, fibra, folate dhe hekur. Vitaminės K i jepen meritat qė ndihmon tek mpiksjet e gjakut. Sallata e gjelbėr po ashtu pėrfshin nutrientėt tjerė si vitaminat A dhe B6, acidin folik, lykopenėn, kaliumin dhe zeaxanthinėn. Sallata e gjelbėr pėrmban alkaloidė tė cilat janė pėrgjegjėse pėr efektet e saj terapeutike.

Edhe pse tė gjithė varietet e sallatės sė gjelbėr kanė pak kalori, ēdo varietet ka pėrmbajtje tė ndryshme ushqyese. Njė lloj paraqet njė burim tė mirė tė kolibes, tjetra ėshtė mė e dendur me vlera ushqyese nga tė gjithė varietet e sallatės ė gjelbėr dhe ėshtė burim i shkėlqyeshėm i vitaminave A, B1, B2 dhe C, acidit folik, manganit dhe kromit. Sallatat e kuqe e marrin ngjyrėn nga pigmentet e quajtura Anthocyanine. Kėto pigmente veprojnė si antioksidantė, duke eliminuar radikalet e lira qė shkatėrrojnė qelizat. Disa hulumtues kanė zbuluar qė njė varietet i sallatave tė gjelbra si "lollo rosa" pėrmbajnė flavonoide, njė antioskidant tė fuqishėm.

Pėrfitimet shėndetėsore nga sallata e gjelbėr

1. Ndihmon nė humbjen e peshės: Sallata e gjelbėr ėshtė shumė e mirė pėr ata qė janė nė dietė, sepse ka shumė pak kalori, mesatarisht vetėm 10-50 pėr ēdo shujtė. Sallata e gjelbėr ėshtė po ashtu e pasur me ujė, duke i mundėsuar trupit ta hidratojė mė mirė veten. Sallata e gjelbėr po ashtu pėrmban fibra qė ndihmojnė tretjen dhe shtojnė ndjenjėn e tė qenit tė ngopur.

2. Lufton sėmundjet: Sallata e gjelbėr ėshtė pėrplot me beta-karoten i cili ėshtė njė luftėtar i njohur i sėmundjeve. Sėmundjet e caktuara si katarakti, sėmundja e zemrės, sulmi nė tru dhe kanceri mund tė luftohen duke ngrėnė sallatė tė gjelbėr.

3. Parandalon kancerin: Sipas American Cancer Institute dhe American Cancer Society, ushqimet e pasura me vitamina A dhe C mund tė ndihmojnė nė parandalimin e kancerit. Dhe sallata, duke pėrmbajtur kėto dy vitamina me bollėk, sigurisht qė mund tė merret si ushqim antikancerogjen.

4. Ndihmon kapsllėkun: Sallata e gjelbėr ėshtė njė luftėtare e mirė e kapsllėkut. Ėshtė pėrplot me fibra dietike qė i ndihmojnė zorrėt tė lėvizin mė lirshėm. Po ashtu ndihmon tretjen. Sallata e gjelbėr mund tė dėshmojė qė ėshtė e dobishme nė trajtimin e mostretjes sė acidit, artritit, kataraktit, problemeve tė qarkullimit tė gjakut dhe kolitit.

5. Ndihmon nė rigjenerimin e indit: Ssallata e gjelbėr ėshtė e pasur me magnez. Ky element ka njė rol tė rėndėsishėm nė rigjenerimin e indeve, nervave, trurit dhe muskujve. Po ashtu mund tė kontribuojė nė shkurtimin e kohės shėruese. Ngrėnia e sallatės sė gjelbėr po ashtu mund tė nxisė ringjalljen e muskujve shumė tė lodhur, indeve dhe nervave. Sallata e gjelbėr nė tė vėrtetė mund tė konsiderohet si njė shėrues.

6. Lehtėson dhimbjen e kokės: Lėngu i sallatės sė gjelbėr, kur pėrzihet me vajin e trėndafilit dhe aplikohet nė ballė, mund tė ndihmojė tė lehtėsohet dhimbja e kokės dhe madje mund tė sigurojė gjumė tė shėndoshtė dhe tė qetė.

7. Parandalon defektet e lindjes: Sallata e gjelbėr ėshtė e pasur me acid folik, i cili ėshtė i njohur qė ndihmon nė parandalimin e defekteve tė lindjes si ato nervore nė fazat fillestare tė shtatzėnisė. Po ashtu parandalon aneminė.

8. Lufton pagjumėsinė nervoze: Besohet qė konsumimi i sallatės ė gjelbėr mund t'ju ndihmojė pėr tė ndalur pagjumėsinė nervoze, pasi qė pėrmban substancėn qė nxit gjumin tė quajtur Lactucarium (ose "Opiumi i sallatės").Ėshtė substancė e butė me efekt narkotik qė ėshtė e pranishme nė tė gjitha llojet e sallatės sė gjelbėr. Romakėt dhe egjiptasit e kanė pėrdorur kėtė veēori duke ngrėnė sallatė tė gjelbėr nė fund tė shujtės pėr tė nxitur gjumin.

9. Ndihmon shėndetin e mėlēisė: Sallata e gjelbėr po ashtu besohet qė kontribuon ndaj shėndetit mė tė mirė tė mėlēisė.

10. Trajton rėnien e flokėve: Njė pėrzierje e lėngut tė sallatės dhe spinaqit thuhet tė jetė e mirė pėr ata qė kanė probleme me rėnien e flokėve.

11. E qetėson dėshirėn seksuale: Hulumtuesit nė University of California kanė demonstruar nė njė varg eksperimentesh qė derisa sallata e gjelbėr ka efekt qetėsues nė nevojat seksuale, ka pasur njė efekt ēuditėrisht tė fortė kompensues nė formėn e njė rritje tė shkallės sė fertilitetit. Edhe pse dy zbulimet mund tė duken tė jenė kontroverse, sallata e gjelbėr shpesh sugjerohet qė ndihmon meshkujt qė vuajnė nga ejakulimi i parakohshėm.

12. Siguron vlera ushqyese gjatė shtatzėnisė dhe gji-dhėnies: Acidi folik i pranishėm nė sallatė tė gjelbėr ndihmon tė parandalohet anemia megaloblastike gjatė shtatzėnisė. Ėshtė dėshmuar nė shumė eksperimente me sallatė tė gjelbėr qė nėnat tė cilat kishin konsumuar rregullisht sallatė tė gjelbėr nuk kishin anemi ushqyese. Njė dobi e veēantė nga ngrėnia e sallatės sė gjelbėr ėshtė qė parandalon abortet spontane. Besohet qė ka ndikim tė madh nė sekretimin e hormonit tė progjesteronit. Ngrėnia e sallatės sė gjelbėr me spinaq, shparg, bizele dhe lulelakėr rrit acidin folik apo pėrmbajtjen e vitaminės B nė ushqim. Ėshtė vlerėsuar qė rreth 300 deri 500 mcg e kėsaj vitaminė kėrkohet nė ditė gjatė tremujorit tė fundit tė shtatzėnisė. Mungesa e kėsaj vitamine shkakton anemi megaloblastike.

Ne nuk mundemi ose nuk duhet tė gėnjejmė duke thėnė qė i hamė ushqimet vetėm nė bazė tė efekteve tyre shėndetėsore! Ndonjėherė, kemi tendencė t'i injorojmė vlerat ushqyese tė ushqimeve tėrėsisht dhe tė shijojmė diēka qė kryesisht e kėnaq shijen tonė. Dhe kjo ėshtė pse ne, "maniakėt e shėndetit" sot, vazhdojmė tė kėrkojmė ushqime si sallata e gjelbėr e cila u shton "kėnaqėsi" shqisave dhe shėndetit tonė nė tėrėsi.