Pa oksigjen nuk ka jetė pėr trupin tonė! Nga kėtu ne mund tė kuptojmė rėndėsinė e ruajtjes sė shėndetit tė sistemit tonė tė respirator, kryesisht pėrmes ajrit qė thithim, duhet qė tė jetė sa mė i pastėr por edhe nėpėrmjet tė ushqyerit nė mėnyrėn e duhur.
Aparati respirator: ēfarė ėshtė?
Aparati i frymėmarrjes ėshtė tėrėsia e organeve dhe strukturave qė kryejnė shkėmbimin e gazit ndėrmjet mjedisit( ngarkesa e oksigjenit) me organizmin e njeriut (ngarkesės sė dioksidit tė karbonit). Prandaj, puna e tij ėshtė e lidhur ngushtė me sistemin e qarkullimit tė gjakut.
Sistemi i frymėmarrjes pėrbėhet nga hunda, faringu, laringu, trakeja, dhe pema e mushkėrive, e pėrbėrė nga pleura, bronket dhe bronkiolat.
Aparati respirator: 10 ushqimet mė tė mira
Ushqimi i mirė ėshtė i mirė pėr shėndetin, edhe pėr sistemin e frymėmarrjes.
Ja cilat janė 10 ushqimet mė tė mira pėr shėndetin e aparatit respirator:
1. Hudhra dhe qepa: pėrmbajnė allicin, allistatina dhe molekula tė tjera tė shumta qė janė antibiotikė tė vėrtetė natyrorė. Kanė gjithashtu sasi tė mėdha tė polifenoleve, antioksidantė qė ndihmojnė pėr tė luftuar radikalet e lira pėrgjegjėse, ndėr tė tjera, pėr akumulimin e pėshtymės nė rast tė infeksioneve respiratore.
2. Specat e kuq (por edhe luleshtrydhet, kivi, agrumet) pėr pėrmbajtjen e tyre tė lartė tė vitaminės C, njė antioksidant pėr tė mbėshtetur sistemin imunitar.
3. Karrotat tė cilat janė tė pasura me paraardhės tė vitaminės A (carotenoide), me efekte tė dobishme nė sistemin imunitar, sepse ata stimulojnė prodhimin dhe pėrhapjen e qelizave tė bardha tė gjakut qė njohin dhe luftojnė dhe agjentėt.
4. Erėza pikante si kerri dhe specat e kuq djegės: pėrmbajnė kapsaikin, substancė qė i jep shije djegėse dhe veprim enė zgjerues, pra, e bėn zgjerimin e enėve tė gjakut duke promovuar kėshtu furnizimin me gjak dhe duke ndihmuar pėr tė eliminuar bllokimet, tė tilla si tė hundės.
5. Mjalti: ka njė pėrqėndrim tė lartė tė sheqernave, pH acid dhe substanca baktericide dhe antibiotikė tė tillė si acidi formik, i cili i jep njė veprim antibakterial.
6. Supė: zgjidhja e shkėlqyer e gjyshes, supa e nxehtė, mundėsisht bimore, ka veprim enė zgjeruese, zhbllokuese dhe qetėsuese tė rrugėve tė frymėmarrjes, dhe pėrmirėson rrjedhėn e qetė tė gėlbazės.
7.Drithėrat integrale por edhe vezėt: burim i pasur i vitaminave B qė stimulojnė prodhimin e antitrupave t sistemit imunitar.
8. Ujė, ēarat bimore( sidomos ai me limon dhe xhinxher). Hidratimi ėshtė zgjidhja e parė nė rastet e problemeve tė frymėmarrjes.
9. Peshk, vezė, por edhe shpesh ekspozimi ndaj diellit: rrit nivelet e vitaminės D, prania e tė cil s kontribuon nė njė reduktim tė ndjeshėm tė tė gjitha sėmundjeve tė mushkėrive dhe zgavrės nė gojė.
10. Perimet si lulelakra, brokoli dhe lakra janė njė lloj i perimeve qė nuk mund tė mungojnė nė tryezat tona. Kėto perime janė tė pasura me molekula antioksidante natyrore, tė dobishme nė parandalimin e disa llojeve tė tumoreve, duke pėrfshirė ato tė sistemit tė frymėmarrjes. Efektet e dobishme janė vėrtetuar nga studime tė shumta.