Ēfarė e shkakton kancerin e stomakut? Cilat janė simptomat e kėsaj sėmundje?

Nė organizmin tonė rritja e qelizave tė shėndetshme kontrollohet nga AND.

Disa gene tė ADN nxisin ndarjen qelizore, disa tė tjera e ngadalsojnė atė, ose programojnė qė qelizat tė vdesin nė kohėn e duhur. Ndėrsa gene tė tjera kontrollojnė proceset qė ndihmojnė pėrmirėsimin e ADN. Kur ADN ėshtė e dėmtuar kėto gene nuk funksionojnė nė mėnyrė tė saktė duke shkaktuar kėshtu rritjen e qelizave jashtė kontrollit dhe eventualisht formojnė njė tumor- njė masė malinje.

Megjithėse shkaqet e shumė tipeve tė kancereve nuk janė plotėsisht tė qarta, kėrkimet kanė bėrė njė progres real nė pėrcaktimin e faktorėve qė shkatėrrojnė ADN e qelizave tė stomakut dhe se si kėto dėmtime ēojnė nė kancer.

Ēfarė e shkakton kancerin e stomakut?

Rreth 2/3 e popullsisė nė botė ėshtė e infektuar me njė bakter tė tillė , qė jeton thellė nė palat mukoze tė stomakut. Mendohet se ky bakter pėrhapet nga personi nė person, nėpėrmjet rrugės fekal-orale, ose nėpėrmjet ujit tė kontaminuar. Infeksioni nga HP shpesh shfaqet nė fėmijėri dhe mund tė zgjasė gjatė gjithė jetės nė qoftė se nuk trajtohet.

*Tani infeksioni nga HP ėshtė i njohur si shkaku kryesor i ulceres sė stomakut, nė rreth 80% tė rasteve por mund tė jetė shkaku kryesor edhe i kancerit tė stomakut. Sipas Organizatės Botėrore tė Shendetėsise, gjysma e rasteve tė reja vjetore tė kancerit tė stomakut i atribohet infeksionit nga Helikobakter Pylori. Tė kesh ulcer nuk je domosdoshmėrisht para njė rrisku tė lartė pėr kancer stomaku, por tė kesh infeksion me Helikobakter Pylori, po.

Kjo ndodh sepse, njė infeksion i zgjatur shkakton inflamacion qelizor i cili ēon nė ndryshime prekanceroze tė stomakut. Njė nga kėto ndryshime ėshtė dhe gastriti atrofik, njė gjendje nė tė cilėn qelizat acid-prodhuese janė tė shkatėrruara. Mendohet qė nivelet e ulta tė acidit parandalojnė toksinat kancer-shkaktuese nėpėrmjet shkatėrrimit tė tyre ose nxjerrjes jashtė stomakut.

Kėto janė pėrberje kimike natyrale qė shfaqen atėhere kur bakteriet shkatėrrojnė nitrogenin. Nitratet pėrdoren nė shumė proēese tė pėrpunimit tė mishrave. Nė stomakun tonė shumė baktere, duke pėrfshirė edhe HP, konvertojnė nitratet nė nitrite, njė tjetėr bazė kimike e nitrogenit. Nitritet pėrdoren nė disa ushqime me pėrmbajtje mishi si hamburger, beikon.

Nitritet kombinohen me substanca tė tjera qė pėrmbajnė nitrogen duke formuar nė stomak N-nitrozo-komponimet, qė janė karcinogenė tė fuqishėm dhe qė njihen si shkaktarė tė kancerit tė stomakut.

Sė bashku irritojnė stomakun dhe mund tė shkaktojnė kancer tė pjesės sė sipėrme tė stomakut deri nė ezofag.

Para shpikjes sė frigoriferit ushqimet konsevoheshin nėpėrmjet tymosjes, kriposjes ose regjies dhe skuqjes. Ushqimet e konservuara pėrmbajnė sasi tė mėdha nitritesh dhe nitratesh, tė cilat nė stomakun tonė konvertohen nė komponime kancer-shkaktuese.

Vendet ku konsumohet shumė mishi apo peshku i regjur si Japonia, kanė njė rrisk tė lartė pėr kancer stomaku. Po kėshtu njė diete me pėrmbajtje tė lartė mishi tė kuq (mishi i vicit, lopės, gjingjit) sidomos i pėrdorurr si barbecue, ka njė lidhje me kancerin e stomakut.