Mė 26 korrik 1788, New York u bė shteti i 11-tė nė Shtetet e Bashkuara. Ishte Giovanni da Verrazano, lundrimtar Italian nė shėrbim tė Francės, i cili zbuloi Gjirin e New Yorkut mė 1524.
1. New Yorku mund tė jetė njė xhungėl betoni, por ka mė shumė hapėsirė tė gjelbėrt nga sa besoni ju. Rreth 29 mijė akra, apo 14% e qytetit ėshtė me parqe.
2. Qyteti gjithashtu ka 14 milje vijė bregdetare.
3. Nėse ndonjėherė e keni menduar, ėshtė e ligjshme tė ecėsh nėpėr New York topless.
4. Nė fillim tė shekullit tė 19, sistemi i kanalizimeve tė New Yorkut kryesisht pėrmbante plot derra qė hanin plehra.
5. Pse taksitė nė New York janė tė verdha? Sepse nė vitin 1907, njė shitės makinash sugjeroi tė verdhėn pasi ishte ngjyra mė e lehtė pėr t'u parė nė distancė.
6. Banka Federale e New Yorkut ėshtė depozita mė e madhe monetare e arit nė botė.
7. Nė vitin 2011, turistėt sollėn rreth 31 miliardė dollarė nė ekonominė e qytetit.
8. Nė vitin 2003, njė burrė u arrestua pasi po pėrpiqej tė rikrijonte Kopshtin e Eden-it nė apartamentin e tij nė Harlem. Ai kishte marrė njė krokodil tė gjallė dhe njė tigėr.
9. Kur Philippe Petit eci nė njė litar tė tendosur mes kullave tė Qendrės Botėrore tė Tregtisė nė vitin 1974, nuk e bėri vetėm njė herė, por plot tetė herė.
10. Manhattan do tė thotė "ishull i kodrave".
11. Kur Parku Qendror u ndėrtua, u kėrkua shumė barut pėr pastrimin e zonės, mė shumė sesa ishte pėrdorur nė Betejėn e Getisburgut.
12. Sot, afro 40% e Njujorkezėve kanė lindur jashtė Shteteve tė Bashkuara tė Amerikės.
13. Qyteti ėshtė njė nga vendet mė tė larmishme gjuhėsore nė planet. Aty fliten mė shumė se 800 gjuhė.
14. Njė herė u sugjerua qė New Yorku tė merrte emrin Brimaquonz, bashkim i 5 emrave tė njėsive bashkiake.
15. Kur u ndėrtua Ura e Bruklinit, Njujorkezėt ishin tė frikėsuar se do tė shembej. Pėr t'i qetėsuar qytetarėt, vunė 21 elefantė tė kalonin mbi urė.
16. Bruklin ishte vendi i Betejės sė Ishullit tė Gjatė, njė nga disfatat mė tė mėdha tė Shteteve tė Bashkuara gjatė Luftės Revolucionare.
17. Nė vitin 1625, Peter Minuit bleu majėn jugore tė Manhattan pėr mė pak se 1 000 dollarė nga Amerikanėt vendas. Ndėrsa qiraja atje s'ka qenė kurrė mė e lirė.
18. Nėse ju hani nė njė restorant tė ri ēdo ditė pėr 12 vjet, akoma nuk do t'i kesh vizituar tė gjitha restorantet nė qytetin e New Yorkut.
19. Square Park nė Uashington mund tė njihet si qendra e kampusit tė Universitetit tė New Yorkut, por mė parė kanė qenė varreza pas ekzekutimeve tė shumta publike qė janė bėrė kohė mė parė.
20. Mes viteve 1980 dhe 2000, rreth 2000 fikėse zjarri nė Manhattan nuk punonin.
21. Bronks u themelua nga Jonas Bronck nė vitin 1636 si tokė bujqėsore.
22. Performuesit qė dėgjohen nėpėr metro, nėse duan tė njihen zyrtarisht nga MTA, duhet tė bėjnė audicion.
23. Me 34 linja dhe 468 stacione, pista e metrosė sė qytetit ėshtė mė e gjatė se njėqind milje.
24. Spektatorėt nė Times Square lėnė pas rreth 50 ton plehra.
25. Nėse Bruklini do te ishte qytet mė vete, do tė kishte popullsinė e katėrt mė tė madhe nė vend.
0682885032
0682885032
ntopalli@perspekti.com
www.facebook.com/perspekti/