"Udhėheqja dhe aftėsia pėr tė ngritur pesha tė rėnda" ndihmojnė milingonat tė lėvizin ushqime masive.

Pėr tė lėvizur sende tė mėdha duhet qė shumė milingona tė punojnė sė bashku.

Shkencėtarėt nė Izrael kanė zbuluar sesi milingonat bashkėveprojnė pėr tė lėvizur pjesė tė mėdha ushqimi pėr ti ēuar nė foletė e tyre.

Njė ekip i madh i milingonave mund ta bėjė punėn e rėndė por ata nuk kanė drejtim, kėshtu qė ndihmohen nga njė numėr i vogėl skautėsh qė orientojnė pėr njė kohė tė shkurtėr.

Ata duket se kanė njė balancė perfekte matematikore mes individualitetit dhe konformizmit, thanė studiuesit.

Zbulimi u bė duke analizuar videot e milingonave qė mbanin ushqim me masė shumė tė madhe, duke pėrfshirė edhe drithėrat e mėngjesit. Studimi i publikuar nė gazetėn Nature Communications, pėrdori njė specie tė zakonshme tė njohur si milingona e ēmendur me brirė tė gjatė. Komunikimi i vetėm nė sistem janė forcat qė milingonat ndjejnė pėrmes objektit, tha Dr Ofer Feinerman, nga Instituti I Shkencės Weizmann.

Emri i species i referohet mėnyrės sesi krijesat e vogla sulmojnė dhe lėvizin, duke ndryshuar vazhdimisht drejtimin qė mesa duket e braktisin pa qėllim.Por zbulimet e reja sugjerojnė qė niveli i veprimeve tė paqėllimta nė sjelljen e kėtyre milingonave ėshtė nė fakt shumė i imėt nė mendjen e tyre.

Motivimi i grupeve tė milingonave.

Grupi i milingonave ka bėrė marrėveshje qė do tė jenė maksimalisht tė ndjeshėm ndaj milingonave udhėheqėse, tha autori i lartė i gazetės Dr Ofer Feinerman, fizikant nė Institutin e Shkencave Weizmann nė Rehovot. Ai tha se milingonat kanė vetėm njė pjesė tė vogėl tė kohės tė drejtėn e individualizmit. Rreth 90% tė kohės, ata shkojnė me rrymėn dhe lėvizin nė tė njėjtin drejtim siē do milingonė tjeter; dhe pjesa prej 10% e mbetur e kohės ata mund tė jetojnė pėr veten e tyre.

Kjo do tė thotė qė ēdo skuadėr transporti e milingonave punon sė bashku dhe shmangin etjen pėr luftė tė panevojshme. Por, ēfarė ėshtė mė e rėndėsishmja, brezi i tyre i ērregullt lė njė shkallė destabiliteti, dhe kjo lejon njė milingonė tė vetme me informacion tė ri tė bashkohet me skuadrėn dhe tė ndryshojė drejtimin.

Ky lider i ri qė vjen nuk ka nevojė tė prezantohet, dhe nuk ka pse tė jetė mė i fortė se milingonat e tjera, ai thjesht duhet ti udhėheqė ato nė drejtimin e duhur, tha pėr BBC News Dr Feinerman. I vetmi komunikim nė sistem janė forcat qė ata ndjejnė pėrmes objektit. Kėshtu ėshtė numri absolut i milingonave nė skuadėr qė vendos sesa shpejt ushqimi do tė transportohet, dhe udhėrrėfimi kryhet nga skautėt.

Tė vjedhėsh ushqimin e maceve

Pėr tė testuar modelin e tyre, Dr Feinerman dhe koleget e tij i provuan milingonat nė disa situata ekstreme, duke u dhėnė atyre objekte shumė mė tė medha sesa ato normalisht mbajnė.

Parashikimi qė modeli na dha ėshtė se ne mund tė luajmė me lloje tė pėrziera konformizmi dhe jo konformizmi, tha ai. Nėse ti lėviz diēka shumė tė madhe, ty tė duhen shumė mė shumė milingona. Dhe mė pas forca qė ēdo milingonė ndjen pėrmes objektit ėshtė shumė mė e madhe. Pra& tė gjitha milingonat ndjejnė njė thirrje tė fortė pėr tė vepruar si konformistė.

Padyshim, kur milingonat u vunė para njė disku silikoni me diametėr 8 dhe 16 centimetra, ata u vendosėn rrotull rrethit dhe tė gjithė shtynė nė tė njėjtin drejtim. Disku lėvizte shumė qetė dhe nė vija tė drejta, por udheheqja pėrmes pengesave u bė e pamundur.

Sistemi i tyre punon shume mirė, shpjegoi Dr Feinerman, pėr objekte me madhėsi mesatare (duke e krahasuar me njė milingonė) prej 1 centimetri, ose duke e karahasuar objektin me madhesinė e hyrjes nė fole.

Mendoj se kjo qasje e bukur ndriēon pak kuriozėt e historisė natyrore qė ne mė pėrpara nuk i kemi kuptuar tha Prof Nigel Franks, Ant Lab, Universiteti i Bristol.

Kėshtu qė drithėrat e mėngjesit Cheerios tė pėrdorura nė eksperiment ishin perfekte. Dhe tė ēuditshme mjaftueshėm ashtu siē ėshtė edhe ushqimi i maceve, nga i cili u mor shkas pėr fillimin e projektit.

Njėri nga koleget e mi lėvizi nė njė apartamet tė ri nė tė njėjtėn kohė nė tė cilėn ai iu bashkua projektit, dhe nė apartamentin e tij kishte milingona. Ai pa ushqimin e maceve tė lėvizte, milingonat po vidhnin ushqimin e maceve.

Ai erdhi me njė video nė laborator ditėn tjetėr. Ne e pamė atė dhe kuptuam qė ishte shumė interesante& Ne kemi punuar me kėtė ēėshtje prej 4 vitesh tashmė.

Profesori Nigel Franks, i cili zotėron Laboratorin e Milingonave nė Universitetin e Bristol, tha se studimi ishte njė pjesė mjaft e rėndėsishme e punės dhe njė shembull mjaft i mire i ideve tė fizikės qė aplikohet nė pyetjet biologjike. Kur milingonat lėvizin objekte tė mėdha, njė nga gjėrat qė njerėzit kanė vėnė re& ėshtė sesa kaotike mund tė duket, me milingona qė rastėsisht i bashkohen grupit dhe e lėnė atė pėrsėri, profesor Franks tha pėr BBC.

Ajo ēfarė ky studim tregon nė mėnyrė vertet tė bukur, ėshtė qė kėto milingona qė bashkohen pėr njė kohė tė shkurtėr, mund tė jenė milingonat qė informojnė dhe qė dijnė se nė ēfarė drejtimi objekti duhet tė shkojė, kėshtu qė ata japin pak fuqi drejtimi, dhe arrijnė ti mbajnė gjėrat pėr njė kohė tė shkurtėr nė shina. Unė mendoj se kjo qasje sasiore dhe e bukur ndriēon kuriozėt e historisė natyrale qė mė pėrpara nuk e kanė kuptuar funksionimin e milingonave.