Prej shumė gjėrave tė cilat nuk mund ti pėrmbledhim me njė vend, Perspekti ka vendosur t'ju sjellė disa fakte interesante tė cilat kanė tė bėjnė me Suedinė.
1. Qysh nga vitet 1800-ta karkaleci i detit (se: kräftskiva) ka qenė i njohur nė Suedi. Peshkatarėt nė vitin 2013 kanė kapur 186 000 kilogramė ku shumica prej tyre ėshtė ngrėnė nė festimin tradicional gjatė muajit Gusht.
2. Nė Suedi jetojnė 20 000 banorė tė minoritetit Sami ku qė nga viti 1993 ata kanė parlamentin e tyre dhe nė vitin 2000 gjuha Sami ėshtė pranuar zyrtarisht.
3. Ēdo ditė nė 313 dyqanet e mobiljeve tė IKEA-s nė mbarė botėn janė ngrėnė rreth 1 836 000 qofte ku mė sė shumti janė ngrėnė nga Gjermanėt pasi ata janė edhe frekuentuesit mė tė shpeshtė tė kėtij rrjeti dyqanesh.
4. Qė nga viti 1901 janė dhėnė 561 ēmime Nobel, ēmimi ėshtė si trashėgimi i shpikėsit tė dinamitit Alfred Nobel.
5. Nė Suedi 48% e prodhimit tė energjisė vjen prej burimeve tė ripėrtėritėshme ku gati 95% e saj vjen nga hidrocentralet.
6. Suedia ka fituar 625.5 medalje olimpike ku 475.5 vijnė nga lojėrat olimpike verore ndėrsa 150 nga ato dimėrore. Njė medalje e artė ėshtė ndarė me Danimarkėn.
7. Ēdo muaj nga qyteti i Stockholm-it mblidhen rreth 993 000 kilogramė meturina tė ushqimit dhe ky ushqim shėndrrohet nė lėndė djegėse (benzinė) duke prodhuar 115 000 metėr kub tė cilėn e shfrytėzojnė autobusat dhe taksitė e Stockholmit si karburant.
8. Suedia ka rreth 9.7 milionė banorė ku 23% prej tyre janė nėn moshėn 20 vjeēare dhe 15% kanė lindur nė njė vend tjetėr.
9. Rreth 300 000 deri 400 000 drerė enden nėpėr pyjet Suedeze, pavarėsisht nga fakti se 100 000 prej tyre vriten gjatė gjuetisė vjetore ku marrin pjesė rreth 250 000 njerėz.
10. Prindėrit Suedezė kanė tė drejtė tė shfrytėzojnė 480 ditė pushim tė paguar pėr kujdesjen e fėmijės ku 60 ditė janė tė rezervuara pėr babain. Nė vitin 2012 pėr babanė janė marrė 24% nga numri i pėrgjithshėm.
11. Rripi i sigurisė nėpėt automjete pretendohet tė ketė shpėtuar 1 milionė jetė i cili ėshtė lėshuar nė qarkullim nė vitin 1959 nga kompania Suedeze Volvo. Ky rrip i sigurisė gjendet nė 1 miliardė automjete tė ndryshme.
12. Nė vitin 1944 nė Suedi ėshtė legalizuar marrėdhėnia e gjinisė sė njėjtė. Njė pjesė tė kėsaj e ka merituar njė shoqatė pėr edukimin seksual e formuar nė vitin 1933.
13. Nė Suedi janė 95 700 liqenė mė tė mėdhenj se 100mx100m. Kjo mbulon 9% nga sipėrfaqja e pėrgjithshme ku disa liqenė kanė emra qesharakė si pėr shembull "lördagsträsk" qė do tė thotė pėrmbytjet e tė shtunės.
14. Mesatarja qė njė turist shpenzon pėr njė ditė nė Suedi ėshtė 800 SEK (86 ¬). Nė vitin 2012 turistėt kanė shpenzuar rreth 11 miliardė Euro. Shumica e turistėve thonė se vijnė tė blejnė.
15. Vetėm 1% e mbeturinave shtėpiake nė Suedi pėrfundojnė nė vendet ku hedhen pleherat. 90% e kanaēeve tė aluminit riciklohen.
16. Nė Suedi rreth 85% e banorėve jetojnė nė qytete ku Stockholmi si kryeqytet ka numrin mė tė madh ndėrsa nė vendin e dytė ėshtė Göteborg nė perėndim dhe pastaj Malmö nė jug.
17. Suedia e ka ndaluar e para rrahjen e fėmijėve nė shkollė nė vitin 1979 dhe nga ajo kohė kanė bėrė njėlloj edhe 35 shtete tė tjera.
18. Puna mesatare e njė Suedezi nė vit ėshtė 1644 orė duke e krahasuar me mesatarėn nga organizata OECD nė rank botėror qė ėshtė 1776 orė. Nė kėtė listė Suedia renditet e 6 nė rank botėror.
19. Suedia ėshtė e gjatė 1574 kilometra e cila ēon nė temperatura ekstreme. Mė e ulėta ėshtė regjistruar nė veri gjatė muajit Shkurt -53 gradė ndėrsa mė e larta nė jug gjatė muajit Qershor +38 gradė.
20. Selma Lagerlėf ėshtė njė nga 7 fituesit Suedezė tė ēmimit nobel nė literaturė si dhe femra e parė nė botė qė ka fituar ēmimin nė kėtė lėmi. Libri i saj "Gösta Berling's Saga" ėshtė nė dispozicion nė 50 gjuhė tė ndryshme.
0682885032
0682885032
ntopalli@perspekti.com
www.facebook.com/perspekti/