Cilėt janė aeroportet mė tė kėqij nė botė?

Ashtu si orėt e shtrenjta, tė cilat nuk prishen kurrė duke u kthyer nė diēka tė mėrzitshme, edhe aeroportet mė tė mira nė botė mund tė jenė tė mėrzitshėm.

Pasi uleni nė aeroportin e destinacionit qė keni zgjedhur, keni kaluar edhe kontrollin e pasaportės, brenda pak minutash ju do tė jeni nisur drejt hotelit qė keni rezervuar. Njė pėrvojė e tillė ėshtė e kėndshme, por jo e paharrueshme.

Ndėrsa pėrvoja nė aeroportet mė tė kėqija tė botės ėshtė ajo qė tė mbetet gjatė nė kujtesė. Duke pėrshtatur disi shprehjen e Tolstojit mund tė themi se aeroportet e bukura janė tė gjitha njėsoj, por ama ēdo aeroport i mjeruar ėshtė i mjeruar sipas mėnyrės sė vet.

Shembulli tipik qė mund tė veēonim kėtu ėshtė ai i Aeroportit tė Jubas. Aeroporti nė kryeqytetin nė jug tė Sudanit i ngjan mė shumė njė tende tė zhurmshme sesa njė aeroporti tė vėrtetė. Aeroplanėt nė pjesėn mė tė madhe tė rasteve vonohen, prandaj pasagjerėt janė tė detyruar qė tė presin pėr orė tė tėra nė kushte aspak tė pėrshtatshme. Salla e nisjeve nuk ka tualete, asnjė restorant apo supermarket ku mund tė blesh diēka pėr tė ngrėnė apo qoftė edhe njė shishe me ujė duke qenė se temperaturat aty janė shumė tė larta, dhe mė e keqja, aty nuk funksionon sistemi i mbajtjes sė radhės. Konsiderohet me fat ai pasagjer qė gjen njė karrige qė ėshtė gjysmė e thyer pėr t'u ulur. Situata kėtu ėshtė vėrtet e mjerueshme, duke marrė parasysh edhe sėmundjet e kėsaj zone tė cilat fatkeqėsisht konsiderohen si tė zakonshme.

Tė gjithė pasagjerėt kėtu janė nė mėshirė tė fatit, sepse siguria ėshtė e rastėsishme. Disa shėrbėtorė, nė pamje tė parė gjigantė, si pasojė e staturės sė trupit, mbajnė ēantat e disa personave qė konsiderohen si tė rėndėsishėm. Por mė e keqja ėshtė se duke qenė se makineria e skanerit nuk punon nė pjesėn mė tė madhe tė kohės, kėto ēanta apo valixhe nuk skanohen, duke u shndėrruar kėshtu nė njė prej objekteve kryesore tė sulmeve terroriste. Sudani i Jugut ėshtė nė luftė, prandaj mund tė shihen aq shumė avionė tė OKB-sė qė largohen nga Juba duke marrė me vete shumė punonjės socialė qė kanė shkuar atje pėr tė dhėnė ndihmėn e tyre.

Por nė pjesėn mė tė madhe tė rasteve, zyrtarėt vendas, tė cilėt janė agresivė, kėnaqen duke i penguar ata, duke ia zgjatur sa mė shumė tė munden procedurat e kalimit. Juba ka tre terminale, por vetėm njė ėshtė nė pėrdorim. Pasi Sudani Jugor shpalli Pavarėsinė e tij nė vitin 2011, qeveria planifikonte tė ndėrtonte njė aeroport me njė strukturė mė tė ajrosur prej qelqi, ēeliku dhe betoni. Puna filloi nė vitin 2012, por ndaloi menjėherė nė momentin kur faturat nuk po paguheshin mė. Nė 2016 qeveria vendosi tė ndėrtonte njė terminal mė modest. Por edhe ky nuk u pėrfundua plotėsisht. Zakonisht, pasagjerėve qė i duhet tė shkojnė nė kėtė aeroport i kėshillohet tė marrin me vete njė libėr tė trashė pėr tė lexuar, se do tė kenė kohė mjaftueshėm.

Ndeshesh vetėm me fytyra tė mėrzitura

Pėrcaktimi se cili ėshtė aeroporti mė i keq nė botė nuk ėshtė aspak i lehtė. Pėrpjekja mė e mirė e pandėrprerė nė kėtė drejtim ėshtė ajo qė bėn faqja online "The Guide to Sleeping in Airports", qė publikon ēdo vit njė anketė tė bazuar nė pėrshtypjet mė tė kėqija tė pasagjerėve. Ajo i rendit aeroportet duke u bazuar nė cilėsi si shėrbimi i dobėt, ushqimi i keq, procedura tė ndėrlikuara tė emigracionit e shumė tė tjera. Midis tė gjithė pėrshtypjeve tė lėna nė kėtė faqe online, Juba u cilėsua si aeroporti mė i keq i vitit 2017. Duke qenė se bėrja e ēdo fotografie nė aeroportin nė jug tė Sudanit dėnohet me arrestim, pėrshtypjet qė pasagjerėt e ndryshėm lėnė nė kėtė faqe janė njė prej prezantimeve tė vetme nė kėtė aeroport, ku mbizotėrojnė ato qė shprehen se era e keqe dhe papastėrtia janė mbizotėruesit nė kėtė mjedis.

Aeroporti Jeddah, nė Arabinė Saudite, renditet i dyti dhe jo sepse ėshtė njė prej aeroporteve mė tė kėqij nė botė, por pėr shkak tė fluksit tė lartė tė pelegrinėve qė shkojnė nė Mekė, duke e tejkaluar numrin e pasagjerėve qė ai mund tė pėrballojė. Pasagjerėt nė pjesėn mė tė madhe tė kėtyre aeroporteve vlerėsojnė disa gjėra, tė cilat pėr disa pasagjerė tė tjerė duken tė paimagjinueshme qė mund tė ndodhin nė ditėt e sotme. Kėtu mund tė pėrmendim uljen nė tokė tė aeroplanėve pa u pėrplasur apo shėrbimin Wi-Fi tė ngadaltė. Ishte pikėrisht mospėrputhja midis pritshmėrive dhe realitetit tė gjetur, ajo qė i ēoi pasagjerėt qė tė rendisnin brenda dhjetėshes mė tė keqe nė botė edhe Aeroportin e Kretės, Santorinit dhe Rodosit.

Turma tė mėdha pasagjerėsh nga Europa e Veriut fluturuan drejt Greqisė nė 2017-n pėr tė kaluar pushime sa mė tė lira, por realiteti me tė cilin u pėrballėn ishte shumė zhgėnjyes. Vonesat e aeroplanėve kėtu ishin diēka mė se e zakonshme, dhe pėr tė mos pėrmendur zhurmėn dhe situatėn kaotike qė kishte pėrfshirė tė gjithė aeroportin.

Pėr tė vėnė nė dukje disa prej mangėsive mė tė mėdha tė kėtyre aeroporteve, "The Economist" kreu njė sondazh, rezultatet e tė cilit ishin befasuese, sepse ēdo pėrgjigje e dhėnė dukej shumė e vėrtetė nėse do tė krahasohej me pėrgjigjet e sondazheve tė kryera mė parė. Mė poshtė do tė njiheni me pėrshkrimet e situatės nė sallat e nisjes sė aeroporteve tė ndryshme, ku disa janė nė gjendje shumė herė mė tė keqe se ai nė Juba. Dhe kėtu bėhet fjalė pėr aeroportet nė zonat ku ėshtė duke u zhvilluar luftė, ku sallat e nisjes sė aeroporteve konsiderohen ndryshe si nisja drejt portave tė ferrit.

Njė prej korrespondentėve tė "The Economist" nė Afrikė, citon Aeroportin e Banguit, nė Republikėn e Afrikės Qendrore. Kėtu situata ėshtė kaotike dhe tejet e rrezikshme, sepse edhe gardhi rrethues qė ndan pistėn ku ulen avionėt ėshtė hequr dhe pilotėt duhet qė, pėrveēse tė tregohen tė kujdesshėm pėr tu ulur nė aeroport, ti bėjnė sytė katėr nė rast se ndonjė pasagjer shkon drejt pistės (e cila ndodhet midis njė kampi refugjatėsh dhe qytetit, prandaj ėshtė njė zonė me shumė trafik).

Edhe pse ēdo aeroport i mjeruar ėshtė i veēantė nė mjerimin e tij, katėr janė cilėsitė qė i bashkojnė kėto kategori aeroportesh: rreziku, ngacmimet dhe pengesat e shkaktuara nga zyrtarėt vendas, vjedhjet dhe vonesat. Mė e keqja ėshtė se shpeshherė kėto karakteristika pėrforcojnė njėra-tjetrėn. Pėr shembull, nė Aeroportin Lubumbashi, nė Republikėn Demokratike tė Kongos, tė duket sikur duhet tė kalojnė shekuj tė tėrė pėrpara se tė kalosh radhėn pėr tė shkuar drejt kontrollit tė pasaportės, sepse personat pėrgjegjės pėr sigurinė i ngadalėsojnė qėllimisht gjėrat me shpresėn se pasagjerėt do t'u japin atyre "njė ryshfet", nė mėnyrė qė ata t'i pėrshpejtojnė procedurat.

Nėse ju u jepni atyre qoftė edhe 1 dollar, ata ju lejojnė tė kaloni nė anėn tjetėr, pa ju bėrė asnjė kontroll. Janė pikėrisht kėta persona pėrgjegjės, ata qė e bėjnė fluturimin pėr nė vende tė tilla si Kongoja, me procedura tė tejzgjatura, shumė tė rrezikshėm, me kosto tė lartė dhe mbi tė gjithė tė pakėndshėm. Pasagjerėt shpeshherė nė kėto vende shihen edhe si shėnjestra e hajdutėve, sepse ata janė persona tė pasur qė po udhėtojnė nė njė shtet larg vendlindjes dhe mbi tė gjitha, nuk janė aspak familjarė me rregullat vendase.

Nė aeroportet e Manilės, situata ėshtė edhe mė e rėndė. Disa prej personave pėrgjegjės pėr kontrollimin e bagazheve tė pasagjerėve vendosin qėllimisht brenda tyre disa plumba apo sende tė palejueshme, njė mėnyrė kjo qė u lejon atyre qė t'i kėrcėnojnė pasagjerėt me dhėnien e njė ryshfeti tė caktuar nė rast se nuk duan qė tė arrestohen nė atė shtet. Kjo gjė njihet me termin vendas si Tagalog "laglag bala" (vendosje e qėllimshme e plumbave).

Nė Aeroportin e Johanesburgut vjedhjet janė disi mė tė fshehta, por gjithsesi nė nivele shumė tė larta. Njė prej korrespondentėve tanė nė Aeroportin e Johanesburgut u shpreh se ai asnjėherė nuk merr me vete diēka me vlerė kur udhėton drejt kėtij aeroporti, sepse ėshtė i sigurt qė bagazhet e secilit pasagjer hapen. Atij vetė i ka qėlluar dy herė qė valixhen ta gjejė tė hapur, madje njė herė edhe i kishin thyer ēelėsin. Ndėrsa njė herė tjetėr i ka qėlluar tė gjejė nė valixhen e tij tė hapur, syzet e diellit tė dikujt tjetėr. Mbase zyrtarėt-hajdutė janė ngatėrruar -shprehet ai. Disa pasagjerė ngacmohen nga personat pėrgjegjės nė aeroport vetėm e vetėm nga frika se mos njė ditė edhe ata do tė zėvendėsohen nga makineritė, ashtu siē edhe ka ndodhur nė aeroportet moderne tė vendeve tė zhvilluara.

Pasagjerėve pėr shembull, u kėrkohet qė t'i kontrollohen dokumentet mė shumė sesa njė herė, ndėrsa disa zyrtarė tė tjerė sillen arrogantė me pasagjerėt, vetėm nga pushteti qė i jep posti qė kanė. Njė tjetėr korrespondent nė Kajro shprehet se pasagjerėt janė tė ndarė nė radhė tė ndryshme, sipas kombėsisė dhe kastės. Nėse jeni njė punėtor i thjeshtė, atėherė ėshtė e sigurt qė ju duhet tė kaloni orė tė tėra duke pritur nė dysheme, dhe mė e keqja ėshtė se shpeshherė, persona tė kėsaj kategorie tallen rėndė dhe madje edhe rrihen nga policėt. Cilindo qė rrezikon ta zėrė gjumi, ėshtė e sigurt qė do tė shohė se do ti mungojė diēka. Rregullat ndryshojnė nga kufiri nė kufi, por mė e keqja ėshtė se zyrtarėt i zbatojnė ato sipas dėshirės sė tyre.

Njė korrespondent tjetėr nė Aeroportin e Santiagos nė Kili, u mbajt dy orė sepse nuk kishte deklaruar se kishte me vete njė qese me bajame tė hapura. Mė pas, kur ai refuzoi qė tė shprehte pendimin e tij pėr kėtė incident (duke plotėsuar njė formular), ata e kėrcėnuan se do ta arrestonin. Njė tjetėr pasagjere nė tė njėjtin aeroport u mor nė pyetje se mos po merrej me kontrabandė bananesh, sepse i gjetėn nė ēantė disa banane. Nuk duhet harruar edhe fakti se aeroportet mė tė kėqija janė njė reflektim i rregullave tė qeverive qė ato kanė.

Nė aeroportin e PyongyangUT nė Republikėn e Koresė, situata ėshtė edhe mė dramatike, sepse aty mbizotėron frymė totalitare. Sipas pėrshtypjeve tė njė korrespondenti tjetėr nė kėtė aeroport, pasi nisej avioni, stjuardesat shpėrndanin disa prej gazetave vendase, duke u kėrkuar nė mėnyrė tė vazhdueshme pasagjerėve qė tė mos i palosnin ato, sepse nė faqe tė parė ishte lideri i vendit, Kim Jong II. Qeveria gjysmė-marksiste, gjysmė-gangstere dhe tėrėsisht jokompetente e Venezuelės, e cila ka bėrė qė njė numėr i madh qytetarėsh tė shtresės sė mesme tė emigrojnė, nuk e bėn aspak tė lehtė dhe tė kėndshėm udhėtimin. Bagazhet e dorės kontrollohen mbi dy herė dhe mė shumė detaje nga garda kombėtare, tė cilėt janė kontrabandistėt mė tė mėdhenj tė drogės dhe qė hiqen sikur po e luftojnė atė). Vonesat e fluturimeve ishin diēka e zakonshme nė kėtė aeroport, por situata mė e keqe ishin rastet kur nga vonesat e gjata, fluturimet anuloheshin fare.

Aeroportet e mjerueshme edhe mund tė justifikohen nė vendet e varfra, por nė vendet e pasura, ato nuk justifikohen aspak. Kjo ėshtė njė prej arsyeve se pėrse pasagjerė tė ndryshėm ndihen shumė tė irrituar kur duhet tė shkojnė nė Aeroportin e Charlero nė Bruksel. Aty ushqimi ėshtė shumė i keq, avionėt vonohen duke qenė se pėrdoret pėr fluturime tranzit dhe e vetmja mėnyrė pėr tu larguar nga aeroporti nė qytet, ėshtė njė autobus i cili pothuajse gjithmonė ėshtė i tejmbushur, edhe pse tė gjithė pasagjerėt presin biletė. Mė e keqja ėshtė se ai vjen ēdo 30 minuta dhe mua m'u desh tė prisja nė shi teksa ai largohej, u shpreh njė nga korrespondentėt e "The Economist". Shumė korrespondentė kanė shprehur ankesat e tyre pėr aeroportin e Berlinit, ku ndėrtimi i njė terminali tė ri qė ka filluar prej gjashtė vjetėsh ende nuk ka pėrfunduar. Njė tjetėr aeroport, pėr tė cilin shumė pasagjerė kanė pakėnaqėsi ėshtė ai i Luton, fare pranė Londrės. Pėr kėtė aeroport shumė shprehen se tė kthehesh nė kėtė aeroport pasi ke kaluar pushime tė mrekullueshme, ėshtė si tė zgjohesh nga njė ėndėrr e bukur dhe tė pėrballesh me realitetin e hidhur.

Por nė ditėt e sotme, aeroportet nė tė gjithė botėn po pėrballen me turmat nė rritje tė pasagjerėve. Numri i pasagjerėve pothuajse ėshtė dyfishuar qė prej vitit 2005, duke shėnuar njė numėr rekord prej 4 miliardė pasagjerėsh nė 2017. Sipas kėtij sondazhi, aeroportet e Singaporit, Seulit dhe Mynihut janė ato qė kanė shėnuar rritjen mė tė lartė. Aeroportet amerikane, nė pėrgjithėsi, nuk kanė shėnuar rritje. Kjo nuk ėshtė thjesht sepse siguria ėshtė rritur shumė mė shumė qė nga viti 2001, por sepse kontrollet e sigurisė janė bėrė mė tė bezdisshme dhe mė tė ndėrlikuara seē duhet.

Punonjėsit e shėrbimit janė tė pasjellshėm, dhe tė paktė nė numėr. Referuar sondazheve tė ndryshme, ēdo vit miliona turistė largohen nga vendi mė i madh nė botė, vetėm e vetėm sepse hyrja nė tė ėshtė "shumė e tmerrshme". Udhėtarėt nga Europa nė Amerikėn Latine qė ndryshojnė aeroplanėt nė Shtetet e Bashkuara duhet tė kalojnė pėrmes kontrollit tė imtėsishėm tė emigracionit, duke rrezikuar kėshtu qė tė humbasin fluturimin e tyre. Pasagjerėt qė janė tranzit nė Singapor ose Najrobi nuk humbasin kohė siē ndodh me ata qė shkojnė nė aeroportet e Amerikės, ku mund tė pėrmendim Aeroportin ndėrkombėtar, Washington Dulles dhe atė tė John F. Kennedy. Por Aeroporti i Majamit kryeson listėn e aeroportit mė tė keq nė Amerikė, sepse radha pėr kontrollin e pasaportave kėtu ėshtė aq e gjatė, sa tė duhet pa frikė saē iu desh Leif Erikson pėr t'i rėnė me varkė mes pėrmes tė gjithė Atlantikut.