Emri botanik i maresė ėshtė Arbutus Unedo dhe Perspekti po ju sjell nė vėmendje kėtė frut unik. Bima e maresė e cila ka ngjashmėri me boronicat e kuqe, shpesh pėrdoret pėr zbukurim. Kjo bimė formon atė qė njihet si "pema e dredhėzės". Frutat qė ajo ēel janė tė formave dhe ngjyrave tė ndryshme. Shumė prej bimėve ēelin lule tė bardha dhe gjethe tė shndritshme me gjemba.
Fruti i maresė ka pėrmasat e dredhėzės ndaj kėtu ka lindur edhe pseudonimi "pema e dredhėzės."
Shija e saj ėshtė unike dhe freskuese, ndonėse pak tė thartė. Nė rajonin e Mesdheut kokrrat e egra Arbutus janė mbledhur dhe vlerėsuar prej kohėsh. Nė kėto vende, mareja konsiderohet si njė pemė frutash me shumė potencial.
Mareja ėshtė pjesė e trashėgimisė shqiptare ndonėse kėto bimė nuk janė kultivuar pėr pėrdorim komercial. Nga njėra zonė e vendit nė tjetrėn, emri ndryshon nga mare' nė koēimare, por shija mbetet e njėjta. Mareja rritet e egėr nė natyrė. Mbledhja e kėtyre frutave ėshtė njė aktivitet i rėndėsishėm pėr njerėzit qė jetojnė pranė zonave ku rritet ajo.
Marenė mund ta gjeni nė tregun e fshatarėve. Njerėzit qė e konsumojnė marenė e vlerėsojnė atė jashtėzakonisht shumė. Njė nga specialitetet mė tė ēmuara Shqipėtarė ėshtė rakia e maresė. Por ajo pėrdoret edhe pėr reēel, marmaladė dhe gliko. Shija e tyre nuk ka tė krahasuar.
Fruti i maresė ėshtė i ngrėnshėm kur ėshtė mbipjekur. Mbipjekja e shkakton fermentimin e frutit, dhe kjo e bėn atė tė prodhojė sasi tė vogla alkoli. Prej kėtej vjen legjenda qė nėse e tepron me tė ngrėnit e maresė, atėherė mund tė dehesh sikur ke pirė alkool. Fruti ka vlera ushqimore dhe ėshtė i mbushur me vitamina dhe minerale. Mareja pėrmban sasi tė mėdha farash.
Secila prej tyre pėrmban nga njė mineral qė shėrben pėr rritjen e bimės ndėrkohė qė tuli i maresė pėrmban sasi tė mėdha tė vitaminės C dhe sheqerna komplekse. Mareja ėshtė njė burim i mirė vitamine C dhe fibra. Ajo ėshtė e pasur me sheqerna dhe kalium.
Ajo mund tė arrijė deri nė 10 metra. Zakonisht kjo shkurre e madhe mund tė prodhojė disa lloje frutash nė tė njėjtėn kohė. Nėse shkurrja lejohet tė rritet nė njė pemė tė mirėfilltė, lėvorja e saj ka njė substancė qė njihet si taninė, qė pėrdoret pėr nxirjen e lėkurės. Gjethet kanė gjetur pėrdorim nė mjekėsinė popullore pėr efektet kundėr infesioneve urinare.
Ato janė antiseptike dhe pėrdoren pėr gargare pėr tė kuruar fytin, ulēerėn e gojės, por edhe pėr tė shėruar tė ēarat nė lėkurė dhe plagėt.
Druri i maresė vlerėsohet shumė nė prodhimin e qymyrit tė drurit qė digjet ngadalė. Prodhimi i njė pije alkolike me marenė ėshtė njė proēedurė shumė e thjeshtė. Pėrdoret majaja pėr tė zbutur frutin. Ai copėtohet, shtrydhet dhe shtypet dhe mbahet nė njė enė tė madhe tė mbuluar. Mė pas lėngu i frutit distilohet duke prodhuar njė raki tė njė cilėsie tė shkėlqyer me njė sasi alkoli prej 40-50 pėrqind.
Mareja ėshtė njė burim i mirė vitamine C dhe fibra. Ajo ėshtė e pasur me sheqerna dhe kalium. Ajo ka sasi tė vogla yndyrnash dhe natrium, por ėshtė e pasur me kalcium. Kėto vlera sė bashku me faktin qė fruti gjendet me shumicė nė tė gjithė mesdheun, do tė thotė qė kėto kokrra mund tė bėhen njė burim i pasur vlerash shėndetėsore qė gjen pėrdorime tė shumta.
Mareja ka sasi tė mėdha antioksidantėsh, acid galik, taninė, vitaminė C, vitaminė E dhe karotenoidė qė sugjerojnė se mareja ėshtė njė ushqim qė promovon fort shėndetin e mirė.