Truri ka shumė funksione, pėrgjegjėsi dhe detyra dhe njėkohėsisht edhe shumė informacion tė rezervuar. Ai ka njė strukturė delikate qė mund tė dėmtohet lehtėsisht dhe kjo mund tė shkaktojė njė serė problemesh dhe komplikimesh shėndetėsore.
Sipas WHO (World Health Organization) 10 zakonet qė dėmtojnė trurin janė:
1. Mosngrėnia e mėngjesitNe vazhdimisht dėgjojmė se mėngjesi ėshtė njė nga vaktet mė tė rėndėsishme tė ditės, por shumė njerėz e shmangin mėngjesin. Megjithatė, pas njė nate pa ushqim, ngrėnia e mėngjesit do ju japė sasinė e nevojshme tė vlerave ushqyese pėr trurin, dhe nėse ai nuk merret vazhdimisht mund tė ēojė nė degjenerime tė trurit.
2. Privimi nga gjumiPrivimi nga gjumi pėr njė periudhė tė gjatė kohe ēon nė vdekjen e qelizave tė trurit. Gjumi i heq trupit stresin e fituar gjatė ditės. Pėr mė tepėr, gjumi duhet tė jetė njė nga prioritetet tuaja.
3. Marrja mė shumė sesa duhet e sheqeritFatkeqsisht, sheqeri ėshtė njė pėrbėrės i fshehur nė tė gjitha ushqimet dhe pijet qė konsumojmė gjatė ditės. Nėse ju e shmangni sheqerin ju do tė keni shumė pėrfitime, sepse sasia e lartė e sheqerit shkatėrron aftėsinė e trupit pėr tė absorbuar nutrientet, duke ēuar nė kequshqyerje dhe nė zhvillimin e ērregullimeve tė trurit.
4. MbiushqyerjaMbiushqyerja ēon nė shtim nė peshė, rritje tė presionit arterial, dėmton sistemin imunitar, dhe njėkohėsisht redukton fuqinė mendore dhe bllokon arteriet qė ushqejnė trurin.
5. Konsumi i duhanitKy ėshtė njė nga zakonet mė dėmtuese tė trurit, dhe pėrveē tė gjitha efekteve tė tjera anėsore, ai lidhet edhe me sėmundje tė ndryshme tė trurit si ajo alzhaimer.
6. Mbulimi i kokės gjatė kohės sė gjumitMbase mund tė duket e habitshme por ky zakon redukton marrjen e oksigjenit gjatė natės, dhe gjatė kohės qė flini , ne nuk mund tė ndjejmė privimin nga ajri. Pėr mė tepėr, ky ėshtė njė risk edhe pėr daljen e dioksidit tė karbonit.
7. Ndotja e ajritPėr tė kryer tė gjitha funksionet e tij truri kėrkon shumė oksigjen, ndaj dhe qėndrimi konstant nė ajėr tė ndotur redukton sasinė e oksigjenit , duke prekur efikasitetin e trurit.
8. Vėnia nė punė e trurit gjatė njė periudhe sėmundjejeJetojmė nė njė botė ku ēdo njeri ka pak kohė dhe tė gjithė vrapojnė, madje edhe nė njė gjendje tė sėmurė pothuajse tė gjithė vazhdojnė tė punojnė. Sėmundja, ėshtė njė shenjė e trupit se ne duhet tė ngadalėsojmė ritmin, dhe truri ėshtė ai qė ka mė shumė nevojė tė marrė pak pushim. Pėr mė tepėr, semundja redukton efikasitetin e trurit dhe mund tė shkaktojė edhe dėmtime tė tij.
9. Tė folurit rrallėKomunikimi suporton zhvillimin dhe rritjen e trurit, kėshtu qė bisedat intelektule forcojnė kėtė organ dhe suportojnė funksionet e tij.
10. Mungesė stimulimi tė mendimeveTė menduarit zhvillon trurin dhe mbėshtet funksionet e tij, duke hapur rrugė tė reja nė mendje. Neuroplasticiteti i trurit siguron qė ju do tė nxisni mendjen, ndryshe mungesa e interesave dhe mendimeve do tė shkatėrrojė aftėsitė dhe mundėsitė tuaja.
Ju duhet tė mėsoni se si tė zhvilloni mė shumė trurin dhe ai do tė bėjė mrekulli pėr ju.