Pėr tė reduktuar rrezikun potencial, Perspekti ka vendosur t'ju tregojė 3 gjėra: mėnyrėn se si njė telefon mund tė hakohet, si ta organizoni atė dhe si ta mbroni telefonin tuaj nga dashakeqėt.
Si mund tė hakohet njė telefon?
1. Mėnyra mė e lehtė ėshtė duke marrė nė zotėrim telefonin tuaj pėr disa minuta dhe duke instaluar aplikacione spiunėsh si SpyPhoneApp, Spyzie, Theonespy ose Spyera.
2. Me anė tė njė rrjeti WiFi tė pa mbrojtur (pa fjalėkalim) nė kafene apo aeroport. Po, ėshtė shumė lehtė! Vet emri WiFi publik, tregon se ju publikisht do ti ndani tė dhėnat e juaja me tė gjithė rreth jush.
3. Kur e mbushni telefonin me njė USB tė panjohur (madje edhe nė aeroplan apo makinė), ekziston rreziku qė tė gjitha tė dhėnat tuaja tė zbulohen dhe tė transferohen.
4. SMS phishing. Kjo ndodhė kur ju merrni njė mesazh qė brenda tij gjendet njė lidhje (link) duke iu thėnė pėr shembull se kjo ėshtė lista juaj e parave qė iu kanė mbetur nė bankė, se keni marrė njė transferim tė hollash ose se janė ngarkuar fotot tuaja. Pra, kur ju e klikoni kėtė lidhje, tė gjitha tė dhėnat qė i keni nė telefon hapen pėr ndėrhyrje tė lehtė nga hakerėt.
5. Me ndihmėn e sistemit tė sistemit pėr Sinjalizim SS7, qė pėrdoret nga shumica e stacioneve telefonike nė tė gjithė botėn, hakerėt mund tė lexojnė tekst mesazhet qė iu vijnė nė celular ende pa i hapur as vet ju. Por nėse nuk jeni njė njeri shumė i njohur e me famė s'keni pse shqetėsoheni.
Si ta dini nėse telefoni juaj ėshtė hakuar?
1. Telefoni juaj ka nisur tė dalė jashtė sistemit, pėr shembull ti harxhohet bateria shumė shpejt. Kjo mund tė ndodhė kur ekziston njė aplikacion i panjohur qė funksionon brenda telefonit tuaj pa e pasur dijeninė pėr kėtė punė.
2. Telefoni juaj nxehet, madje dhe kur nuk bėni ndonjė telefonatė ose nuk punoni fare me tė. Kjo ėshtė njė shenjė tjetėr se brenda telefonit tuaj gjendet njė aplikacion i panjohur.
3. Telefoni juaj ndizet e fiket sa herė qė do vetė, ēaktivizon numrat e telefonatave ose fillon vet aplikacionet. Nėse nuk ėshtė ndėrhyrje nė sistem atėherė mund tė jetė pėrgjim.
4. Njė numėr i panjohur nga ju gjendet nė listėn "Thirrjet e fundit".
5. Nuk mund ta fikėsh pajisjen tėnde. Nė vend tė kėsaj, telefoni juaj nisė tė hap vetvetiu aplikacione tė ndryshme, duke rritur madje edhe dritėn nė telefon e kėshtu me radhė.
6. Ka zhurma ose jehonė gjatė telefonatave, dhe mė parė nuk e keni pasur njė problem tė tillė. Dijeni se jeni duke u pėrgjuar.
Si mund ta mbroni telefonin tuaj?
1. Nėse keni marrė njė mesazh me tekst dhe nė tė ka njė lidhje ku nuk shihet e gjithė URL-ja, atėherė mos e hapni kurrė atė.
2. Nėse e mbushni telefonin tuaj nėpėrmjet njė kompjuteri tė panjohur, kur tė lidheni zgjidheni opsionin "Vetėm mbushe".
3. Mos e pėrdorni asnjėherė "mbaj mend fjalėkalimin".
4. Ēaktivizoni lidhjen automatike tė WiFi-sė nė rrjetet publike. Nė vend tė kėsaj zgjedhni tė lidheni manualisht dhe vetėm nė ato vende ku besoni se nuk keqperdoret ky rrjet.
5. Edhe diēka sa i pėrket WiFi-sė. Shmangni rrjetet qė kanė emra tė dyshimtė, si "InternetFree" apo "WiFiFree". Zgjedni vetėm ato qė janė tė mbrojtura me fjalėkalim, veēanėrisht nėse jeni nė njė kafene.
6. Mos bėni blerje nė internet ose transferim fondesh nė rrjetet qė janė WiFi publike (pa fjalėkalim).
7. Nėse jeni pėrdorues i Android, gjithsesi instaloni njė program tė besueshėm Antivirus.
8. Dhe, natyrisht, shtoni njė fjalėkalim nė telefonin tuaj.