Cilat janė ushqimet mė tė mira pėr tė konsumuar pėr njė mėlēi tė shėndetshme?

Mėlēia juaj ėshtė njė nga gjendrat mė tė rėndėsishme dhe organi i dytė mė i madh nė trup.

Fuksionon pa pushim

Ky organ 1.4 kg ndihmon nė detoksifikim, metabolizmin e karbohidrateve, sintezėn e proteinave, prodhimin e bio-kimikėve qė kėrkohen pėr tretje, ruajtjen e glikogjenit, prodhimin e bilarit, sekretimin e hormoneve dhe dekompozimin e rruazave tė kuqe tė gjakut.

Duke iu referuar stilit tė pėrditshmėrisė, si konsumimi i alkolit tė tepėrt, konsumimi i ushqimeve jo-tė shėndetshme, pa ushtrime fizike, mėlcia mbingarkohet, dhe kjo mund tė cojė nė komplikime si cirroza, ascite, hepatit, dėshtim tė mėlcisė etj.

Sigurisht ju mund t;i shmangni ose reduktoni kėto simptoma duke ngrėnė ushqime qė shėrojnė dhe pastrojnė veshkėt. Poshtė do tė gjeni 20 ushqime pėr njė mėlci tė shndetshme. Por fillimisht le tė shohim simptomat e njė mėlcie tė pa-shėndetshme qė kėrkon vėmendje tė menjėhershme.

Shenja qė mėlcia juaj nuk po funksionon si duhet:

-Pamundėsia pėr tė humbur peshė

-Fryrje

-Urinė e errėt

-Oreks i varfėr

-Imuniteti i komprometuar

-Kapsllėk

-Dhimbje koke

-Urth dhe acid refluks

-Depresion

-Ankth

-Lodhje kronike

-Djersitje e tepruar

-Hipertensioni

-Rosacea

-Tė nxira

-Lėkura e verdhė dhe sytė

20 ushqimet mė tė mira pėr njė mėlci tė shėndetshme:

1. Hudhra

Pėr tė mbajtur mėlcinė e shėndetshme, detoksifikimi ėshtė i rėndėsishėm. Dhe ushqimi mė i mirė qė mund t'ju ndihmojė ta arrini kėtė ėshtė hudhra. Hudhra ėshtė i pasur nė alicinė, njė antioksidant qė mbran trupin nga dėmtimi oksidativ. Stimulon mėlcinė tė aktivizojė enzimat qė mund tė nxjerrin jashtė enzimat e dėmshme. Megjithatė ngrohja i shkaterron cilėsitė. Nėse nuk e hani dot tė papėrpunuar, porositeni nė formė kapsulash nė farmaci.

-1 thelb hudhėr tė papėrpunuar nė mėngjes cdo ditė.

-1-2 lugė caji hudhėr tė grirė / copėtuar / nė formė paste nė ushqim tė gatuar nė ditė

2. Brokoli

Brokoli ėshtė njė burim i shkėlqyer i izotiocianateve, pėrbėrės qė pėrmbajnė squfur. Izotiocianatet rregullojnė shprehjen e gjeneve qė janė tė pėrfshira nė nxjerrjen jashtė tė kancerogjenėve dhe pėrmirėsimin e metabolizmit. Ata gjithashtu kanė veti anti-inflamatore . Njė studim shkencor i kryer nga shkencėtarėt nė Universitetin e Illinois ka konfirmuar se konsumimi i brokolit mund tė ndihmojė nė uljen e rrezikut tė zhvillimit tė mėlēisė yndyrore joalkolike . Njė studim i kryer nga Kolegji i Bujqėsisė, Universiteti i Illinois, ka zbuluar se konsumimi i brokolit mund tė ndihmojė nė mbrojtjen e mėlēisė nga kanceri i mėlēisė.

-1 kupė, 2-3 herė nė javė

3. Xhenseni

Xhensen ėshtė njė barishte medicionale e gjetur nė rrėnjėt e bimės Xhensen Panax. Pėrmban pėrbėrje tė njohura si xhinsenoside qė mendohet se janė pėrgjegjėse pėr vetitė medicionale.Janė rreth 40 xhinsenoside tė pranishme nė xhensen. Eshtė zbuluar qė ju mbron kundrejt dėmtimit tė mėlcisė, toksitetit tė mėlcisė, cirrozės dhe mėlcisė yndyrore.

-2 kupa caj xhensen cdo ditė

4. Panxhari

Panxharėt pėrmbajnė antioksidantė tė njohur si betalainė. Studiuesit nga "Department of Pharmaceutical Biochemistry, University of Medical Sciences" Poloni, kanė konfirmuar qė konsumimi afatgjatė i lėngut tė panxharit mund tė ndihmojė nė reduktimin e dėmtimit tė AND-sė, dėmtimit tė mėlcisė tė nxitur nga kancerogjenėt.

-1 gotė lėng panxhari cdo ditė

-1 kupė lėng panxhari, 2-3 herė nė javė.

5. Karrota

Karrotat janė tė pasura nė antioksidantė, vitamina, minerale dhe fibra dietikė. Shkencėtarėt nga "National Institute of Nutrition", Jamia Osmania, Hyderabad,Indi, ndėrmorrėn njė studim duke suplementuar te minjtė lėng karrote pėr 8 javė. Ata zbuluan qė lėngu i karrotės, reduktonte nė mėnyrė tė konsiderueshme DHA-nė, trigliceridet dhe nivelet e MUFA (Acidet yndyrore tė mono-saturuara) nė mėlci. Kėshtu qė karrota mund t'ju mbrojnė nga mėlcia yndyrore jo-alkoolike dhe toksiciteti i mėlcisė.

-1 gotė lėng karrote cdo dy ditė.

-1 kupė tė karrotės sė gatuar cdo 2-3 ditė.

6. Perimet jeshile me gjethe

Perimet jeshile me gjethe gjithashtu mund tė mbrojnė mėlcinė tuaj nga dėmi oksidativ dhe sėmundje tė tjera. Perimet si lakra collard, spinaqi, marule, rrepa jeshile, mustardė jeshile, patate jeshile, spinaq "raketė" etj. pėrmbajnė sasi tė mira tė vitaminės A,C dhe K, kalcium, antioksidantė dhe pėrmbajnė veti anti-inflamatore. Shkencėtarėt nė "Auburn University" kanė konfirmuar qė konsumimi i perimeve me gjethe jeshile mund tė ndihmojnė nė mbrojtjen e mėlcisė nga mėlcia yndyrore dhe CVD.

1-2 kupa me perime jeshile me gjethe nė ditė.

7. Caji jeshil

Tashmė dihet qė caji jeshil ėshtė njė antioksidant i shkėlqyer dhe ka shumė benefite shėndetėsore. Polifenolet kryesore qė janė pėrgjegjėse pėr tė gjjitha benefitet e cajit janė katekinet. Shkencėtarėt kinezė kanė konfirmuar qė ata qė konsumojnė cajin jeshil kanė njė reduktim nė rrezikun e kancerit tė mėlcisė, sėmundjes sė mėlcisė, steatozen e mėlcisė, cirozėn e mėlcisė dhe hepatitin. Pėr mė shumė, studiuesit nga "Isfahan University of Medical Sciences" zhvilluan njė test klinik tė rastėsishėm (double-blind), me placebo tė kontrolluar, nė pacientėt me mėlci yndyrore jo-alkoolike. Ato morėn ose ekstrakt caji jeshil ose suplement tė ekstraktit tė cajit jeshil pėr 12 javė. Pas 12 javėsh, u zbulua qė ekstrakti i cajit jeshil reduktoi nė mėnyrė tė konsiderueshme enzimat e mėlcisė tė lidhura m sėmundjen e mėlcisė yndyrore jo-alkoolike.

2-3 kupa caj jeshil nė ditė

8. Shafrani

Shafrani ėshtė njė rrėnjė me pigment tė verdhė qė pėrdoret nė gatim. Curcumina ėshtė njė pėrbėrje bioaktive qė ėshtė pėrgjegjėse pėr shumė veti medicionale.Ka veti anti-inflamatore, antioksiduese, anti-fungale, anti-virale dhe veti anti-bakteriale.Curcumina ndihmon nė mbrojtjen e mėlcisė nga sėmundjet e mėlcisė dhe dėmtimet duke reduktuar inflamacionin, duke minimizuar stresin oksidativ dhe duke pėrmirėsuar metabolizmin e lipideve dhe ndjeshmėrinė e insulinės. Shkencėtarėt nga "Tel-Aviv Sourasky Medical Center", Izrael, zhvilluan njė eksperiment te minjtė me cirozė tė mėlcisė tė shkaktuar. Atyre ju dhanė suplemente tė shafranit pėr 12 javė dhe nė fund tė 12 javėve, shkencėtarėt zbuluan qė vetitė anti-inflamatore tė shafranit parandaluan zhvillimin e cirozės sė mėlcisė te minjtė. Doza e rekomanduar:

1-3 gr pluhur shafrani/paste nė ditė

1.5-3 gr rrėnjė shafrani nė ditė.

400-600 mg tė suplementeve tė shafranit, 2-3 nė ditė.

Tinkturė (1:2)-15-30 pika, 3-4 herė nė ditė.

Ekstrakti i lėngjeve (1:1)-30-90 pika nė ditė.

9.Avokado

Ky frut ka kaq shumė benefite shėndetėsore, dhe mbrojtja e mėlcisė ėshtė njė prej tyre. Avokadot janė tė pasura nė yndyrna tė shėndetshme qė kanė shumė veti anti-inflamatore dhe anti-oksiduese. Meqė mėlcia yndyrore jo-alkoolike shkaktohet nga zgjedhjet e gabuara tė stilit tė jetesės, vetitė anti-inflamatore dhe anti-oksiduese tė avokadove janė tepėr beneficiale nė parandalimin e saj. Shkencėtarėt japonezė kanė zbuluar qė suplementimi i subjekteve tė laboratorit me avokado mund tė ndikonte nė parandalimin e dėmtimit tė mėlcisė.

2-5 feta, 2-3 herė nė javė

10. Limoni

Limoni ėshtė njė burim i pasur i vitaminės C, e cila ėshtė njė antioksidant. Studiuesit kanė zbuluar qė suplementimi i subjekteve tė laboratorit me acid citric ndihmonte nė reduktimin e dėmit oksidativ nė mėlci.

1/2-1 limon nė ditė

11. Molla

Shkencėtarėt kanė studiuar efektet e produkteve tė dehiratuara tė mollės nė mėlci dhe nivelet e serumit tė lipideve. Pas 3 muajsh u zbulua qė produktet e mollės reduktuan nė mėnyrė tė suksesshme serumin dhe nivelet e lipideve nė mėlci. Studiuesit kinezė gjithashtu konfirmuan qė polifenolet e mollės luajnė njė rol tė rėndėsishėm nė rregullimin e rrugėve sinjalizuese inflamatore, duke mbrojtur mėlcinė nga sėmundje tė ndryshme tė mėlcisė si steatozi hepatike.

1 mollė nė ditė

12. Vaji i ullirit

Problemi mė i zakonshėm i mėlcisė ėshtė sėmundja e mėlcisė yndyrore jo-alkolike qė vjen nga zgjedhje e pa-shėndetshme tė stilit tė jetesės. Shkencėtarėt kanė zbuluar qė njerėzit qė konsumojnė vaj ulliri janė mė pak tė prirur ndaj sėmundjeve tė mėlcisė. Vaji i ullirit ndihmon nė uljen e kolesterolit tė keq, nivelet e serumit tė triglicerideve, tė rrisė ndjeshmėrinė e insulinės dhe oksidimin e lipideve. Kėshtu qė duhet tė pėrdorni vaj ulliri pėr gatim pėr tė mbajtur mėlcinė e shėndetshme.

5-10 lugė gjelle nė ditė

13.Ashparag

Ashparagu ėshtė njė burim i mrekullueshėm i vitaminave A, C, E, K, folat, kolinė dhe mineraleve si kalcium, magnez, fosfor, kalium dhe fibrave dietikė. Shkencėtarėt nga "Jeju National University", Korea zhvilluan njė eksperiment me fidanė tė rinj dhe gjethe ashparagu dhe zbuluan qė ato mund tė ndihmojnė nė shtypjen e qelizave tė hepatomės dhe tė reduktojnė speciet reaktive tė oksigjenit (ROS) dhe toksinave tė tjera tė qelizave, siē janė peroksidi i hidrogjenit, etanoli, etj. Kjo konfirmon se gjethet dhe fidanėt e ashparagut kanė veti mbrojtėse tė mėlēisė.

16-32 mg/kg peshė tė trupit tuaj nė ditė.

14.Arrat

Arrat janė tė pasura nė yndyrna tė shėndetshme qė kanė veti anti-inflamatore. Shkencėtarėt amerikanė kanė zbuluar qė kur dieta e lartė me yndyrė qė conte nė kavje me mėlci yndyrore, suplementoheshin me arrė, ku kjo e fundit ndihmon nė reduktimin e triglicerideve hepatike, ulte nivelin e enzimave tė pėrfshirė nė homeostazėn e mėlcisė, dhe ushtronte presion nė gjenet e pėrfshira nė inflamamin hepatik.

-7 arra nė ditė

15. Lakra e kuqe

Lakra e kuqe pėrmban njė sėrė antioksidantėsh dhe antocianine. Shkencėtarėt ushqyen minjtė me njė dietė tė lartė kolesteroli dhe mė pas me 250-500 mg/kg peshė tė trupit me lakėr tė kuqe. Ato zbuluan qė ndihmonte nė reduktimin e inflamacionit tė nxitur nga dieta e pasur me kolesterol dhe mbronte mėlcinė kundrejt toksicitetit.

-1 kupė me lakra njė herė nė ditė, 2-3 herė nė javė

16. Grejpfruti

Grejpfruti ėshtė njė burim i pasur antioksidantėsh dhe ėshtė zbuluar qė fuqizon imunitetin.Shkencėtarėt japonezė zhvilluan njė eksperiment ku ata ushqyen minjtė e laboratorit me lėng grejpfruti, lėng oroblanco dhe pėrzierje sheqeri. Pas njė jave, minjve ju injektua njė pro-carcinogjen. Minjtė qė u ushqyen me lėng grejpfruti u zbulua qė kishin njė shprehje mė tė shpejtė dhe mė shumė aktive tė enzimave tė mėlcisė qė ndihmuan nė detoksifikimin hepatik.

½ gote me lėng grejpfruti (i sapo-shtrydhur pa sheqer apo ėmbėlsues artificial tė shtuar) nė ditė.

17. Drithėra tė plota

Drithėrat e plota, tė tilla si: amaranth, thekėr, elb, oriz kafe, quinoa, etj, janė tė pasura me fibra dietike qė ndihmojnė nė djegien e yndyrės. Gjithashtu mund tė mbrojnė edhe kundrejt sėmundjes sė mėlcisė yndyrore jo-alkoolike.

18. Domatet

Domatet e kuqe mė lėng janė gjithashtu tė mira pėr mėlcinė tuaj. Ato pėrmbajnė sasi tė mira tė antioksidantėve qė ndihmojnė nė reduktimin e inflamacionit tė mėlcisė dhe dėmtimeve si dhe mbrojnė kundrejt kancerit tė mėlcisė. Studiuesit injektuan nė minjtė e laboratorit carcinogjene dhe njė dietė me yndyrė tė lartė. Mė pas ato ushqyen grupin e testuar me ekstrakt domateje pėr 6 javė. Minjtė qė u ushqyen me ekstrakt domateje treguan mė shumė rezistencė kundrejt dėmtimit tė mėlcisė dhe ulėn nivelet e lipideve dhe kolesterolit, duke konfirmuar qė domatet duhet tė konsumohen pėr tė reduktuar rriskun e dėmtimit tė mėlcisė.

-1 gotė lėng domateje nė ditė

2-3 domate nė ditė

19. Lulerradhiqe

Lulerradhiqja ėshtė njė barnė qė ka veti anti-reumatike dhe diuretike. Shkencėtarėt kanė zbuluar qė kur lepujt u ushqyen me lulerradhiqe nė njė dietė me kolesterol tė lartė, aktiviteti i anti-oksidantėve plazmatikė u pėrmirėsua dhe nivelet e lipideve u reduktuan. Kėshtu qė kjo barnė mund tė pėrdoret pėr tė trajtuar problemet e mėlcisė.

-Flisni me doktorin tuaj.

20. Lakrat e Brukselit

Lakrat e Brukselit janė tė pasura nė vitaminė A, K, C, folat dhe minerale si kalciumi, fosfori, magnezi dhe kaliumi.Studiuesit kanė zbuluar se se administrimi oral i lakrave tė Brukselit mund tė nxisė shprehjen e enzimeve metabolizuese tė fazės II dhe tė zvogėlojė stresin oksidativ.

1/2 -1 kupė, 2-3 herė nė javė

Kėto janė 20 ushqimet qė do tė mbajnė mėlcinė tuaj tė shėndetshme, larg cdo sėmundjeje, si dhe ndihmon nė detoksifikimin e saj. Pėrfshijini nė dietėn tuaj tė pėrditshme, qė pėrmirėsimi tė ndodhė mė shpejt se ce prisnit!