10 mėsime thelbėsore pėr jetėn nga Buda.

Shakyamuni Buddha (Siddhartha Gautama), i njohur si Buda, ishte njė udhėheqės shpirtėror dhe mėsues, jeta e tė cilit shėrbeu si bazė pėr fenė Budiste.

Megjithėse Buda jetoi gjatė shekullit tė 6-tė para Krishtit, mendimet dhe thėniet e tij janė ende me peshė dhe frymėzojnė miliona njerėz nė mbarė botėn. edhe sot.

Nuk duhet domosdoshmėrisht tė jeni ndjekės i budizmit, pėr tė vlerėsuar idetė dhe filozofinė e tij. Kush e di, ndoshta kėto thėnie do t'ju ndihmojnė tė ndryshoni diēka pėr mirė nė jetėn tuaj?

"Njė ibrik mbushet pikė-pikė. Po kėshtu, njeriu i menēur, duke mbledhur pak nga pak, e mbush veten me tė mirėn"

Njė poet Amerikan, filozof dhe eseist Ralph Ualdo Emerson dikur ka thėnė: "Ēdo artist dikur ishte amator". Mendojeni kėtė: Tė gjithė duhet tė fillojmė nga e vogla, por kjo nuk do tė thotė qė nuk mund tė "shijoni" ato fillime tė vogla. Jini kėmbėngulės dhe tė durueshėm, dhe do tė keni sukses! Askush nuk i ka marrė tė gjitha brenda vetėm njė nate, kėshtu qė mos harroni: filloni nga mė e vogla, punoni fort dhe jini tė duruar, derisa tė mbushet ena.

"Gjithēka qė ne jemi, ėshtė rezultat i asaj qė kemi menduar. Nėse njė njeri flet ose vepron me njė mendim tė lig, atėherė dhimbja e ndjek pas atė. Nėse njė njeri flet ose vepron me njė mendim tė pastėr, lumturia e ndjek pas atė, si njė hije qė nuk e lė kurrė".

Buda dikur ka thėnė: "Mendja ėshtė gjithēka. Ēfarė mendoni, bėheni". Qė tė jetoni njė jetė tė lumtur, duhet ta mbushni mendjen me mendime tė pastra dhe tė mira. Mendimi negativ do t'ju shkatėrrojė pėrfundimisht, sepse mėnyra se si ju mendoni, pėrcakton veprimet tuaja nė tė ardhmen dhe veprimet tuaja pėrcaktojnė rezultatin qė do tė merrni. Pra, nėse ndryshoni mėnyrėn e tė menduarit, ju ndryshoni jetėn tuaj. Buda thoshte: "Tė gjitha veprat e kėqia lindin pėr shkak tė mendjes. Nėse mendja transformohet, a mund tė mbetet gabimi?".

"Urrejtja nuk pushon prej urrejtjes, por vetėm prej dashurisė; Ky ėshtė rregulli i pėrjetshėm".

Kur lironi ata qė jeni duke mbajtur nė burgun e mos-faljes, ju lironi edhe veten tuaj nga ai burg. Ju nuk mund ta mbani dikė poshtė, pa qėndruar edhe vetė poshtė me tė. Mėsoni tė falni, sa mė herėt, aq mė mirė. Buda thoshte: "Nuk ka zjarr si pasioni, nuk ka peshkaqen si urrejtjea, nuk ka lak si marrėzia, nuk ka pėrrua si lakmia".

"Nėse diēka ia vlen ta bėni, bėjeni me gjithė zemėr"

Qė tė rritesh, duhet tė ndėrmarrėsh veprime ēdo ditė. Njė shprehje e vjetėr thotė: "Perėndia i jep ēdo zogu njė krimb, por ai nuk ua hedh atyre nė fole". Pra, nėse jeni duke bėrė diēka, bėjeni me gjithė zemėr.

"Shkoni pėrpara nė ēdo drejtim - pėr lumturinė, harmoninė, mirėqenien e tė shumtėve. Ofroni zemrėn tuaj, farėn e tė kuptuarit, si njė llambė e pėrmbysur dhe ndriēuar sėrishmi, qė ndriēon errėsirėn".

Stephen Covey, njė mėsues amerikan, autor dhe biznesmen ka thėnė: "Kėrkoni tė kuptoni sė pari, pastaj tė kuptoheni". Ju mund tė mendoni, "po, ėshtė e lehtė ta thuash kėtė", por nė tė vėrtetė, nuk ėshtė aspak e vėshtirė. Pėr tė kuptuar perspektivėn e dikujt tjetėr, pėrpiquni tė largoheni sė pari nga zemėrimi. Dėgjoni tė tjerėt, pėrpiquni tė ndjeni atė qė ata ndiejnė, dhe do tė gjeni paqe. Kėrkoni mė shumė qė tė jeni tė lumtur, nė vend se tė keni gjithmonė tė drejtė.

"Asgjė nuk mund t'ju dėmtojė aq shumė, sa mendimet tuaja tė pakontrolluara"

Ai qė mund tė vėrė nėn kontroll veten, bėhet mė i madh se ai qė fiton mbi njė mijė burra nė betejė. Pėr tė "pushtuar" veten ju duhet tė pushtoni mendjen tuaj dhe tė kontrolloni mėnyrėn tuaj tė tė menduarit. Mos lejoni qė mendimet tuaja "tė sillen" si valėt e detit - tė fuqishme, por tė pakontrolluara. Ju mund tė mendoni: "Por unė nuk mund t'i kontrolloj mendimet e mia, ata vijnė atėherė kur vijnė." Pėrpiquni ta mendoni nė kėtė mėnyrė: "Ju nuk mund tė ndalni njė zog qė tė fluturojė mbi kokėn tuaj, por mund ta pengoni qė tė ngrejė njė fole nė flokėt tuaj".

"Fitorja nxit urrejtje. Tė mundurit jetojnė nė dhimbje. Jetoni tė lumtur, duke hequr dorė nga fitorja dhe humbja".

Mos shikoni jashtė pėr diēka qė mund tė gjendet vetėm brenda nė zemrėn tuaj. Ne shpesh kėrkojmė diēka duke u pėrpjekur tė shkėpusim veten nga realiteti dhe paqja. Paqja nuk ėshtė njė punė e re, paqja nuk ėshtė njė makinė e re apo njė martesė e re. Paqja dhe harmonia jetojnė vetėm brenda jush.

"Shėndeti ėshtė dhurata mė e madhe, kėnaqėsia ėshtė pasuria mė e madhe"

Mos harroni: gjithmonė ka diēka pėr tė qenė mirėnjohės. Jo tė gjithė u zgjuan kėtė mėngjes, disa shkuan pėr tė fjetur pėr herė tė fundit dhe disa po luftojnė tani me njė sėmundje terminale. Gjithmonė ka diēka pėr tė qenė mirėnjohės; Njė zemėr mirėnjohėse do t'ju bėjė tė mėdhenj!

"Ashtu si njė shkėmb i fortė nuk mund tė zhvendoset nga era, tė menēurit nuk mund tė tronditen nga lėvdata ose fajėsimi"

Ne dimė shumė, por nuk bėjmė gjithmonė atė qė dimė. Nėse dėshtoni, nuk ndodh sepse nuk dinit se ēfarė tė bėnit; Ndodh pėr shkak se nuk bėtė atė qė dinit tė bėnit. Jini tė vėrtetė me veten!

"Mijėra qirinj mund tė ndizen nga njė qiri, dhe jeta qiriut nuk do tė shkurtohet. Lumturia kurrė nuk zvogėlohet duke u ndarė"

Ėshtė e vėrtetė - lumturia jo vetėm qė nuk zvogėlohet, por gjithashtu shumėzohet kur ndahet me tė tjerėt. Mos e fshihni lumturinė nga tė tjerėt, ndani dritėn dhe bėjeni kėtė botė njė vend mė tė mirė. Dhe mos harroni kurrė: "Mos besoni asgjė, pavarėsisht se ku e lexoni, ose kush e ka thėnė, pavarėsisht nėse e kam thėnė unė, nėse kjo gjė nuk pajtohet me arsyen tuaj dhe logjikėn tuaj".