Fundi i njerėzit dhe shkatėrrimi i botės ėshtė parashikuar mijėra vjet mė parė dhe ende hidhen teori pėr kėtė temė, por ato tė shkencėtarėve vlen tė thuhet se janė mė tė besueshmet.
Nė njė studim pėr Times High Education, 50 fitues tė ēmimit Nobel nė fushat kimi, fizikė, fiziologji, mjekėsi dhe ekonomi kanė renditur nė bashkėpunim me njėri tjetrin 10 arsyet qė do tė ēojnė nė fundin e njerėzimit.
1. 34% tė arsyejeve e sjell ndryshimi i klimės dhe sigurimi i ushqimit tė pamjaftueshėm dhe ujit tė pijshėm pėr popullsinė.
2. Lufta bėrthamore 23% tė arsyejeve
3. Sėmundjet infektive, fitimi i imunitetit ndaj ilaēeve 8% tė arsyejeve
Sipas Organizatės Botėrore tė Shėndetėsisė, rezistenca ndaj antibiotikėve ėshtė njė nga kėrcėnimet mė tė mėdha pėr shėndetin global.
4. Egoizmi, mungesa e empatisė dhe humanizmit ka 8% te arsyejeve.
5. Udhėheqėsit injorantė 6%
6. Terrorizmi 6%
7. Injoranca, mungesa e informimit 5%
8. Inteligjenca artificiale - 4 % tė arsyejeve
9. Pabarazia 4 %
10. Droga 2 %