Kivi ėshtė njė frut qė vjen nga Kina, ku rritet nė mėnyrė tė rastėsishme. U eksportua nė Zelandėn e Re nė fillim tė 1800-ės, prej nga mori dhe emrin e veēantė, i ardhur nga njė zog me pupla tė gjata dhe tė holla dhe sqep tė gjatė, tipik i kėtij vendi. Kivi ka efekt freskues, diuretik dhe pastrues. Pastaj, falė nivelit tė lartė tė vitaminės C qė gjendet nė tė, favorizon mbrojtjen natyrale tė organizmit dhe mbron arteriet.
Karakteristikat e Kivit
Kivi ėshtė njė frut i ndjeshėm ndaj tė ftohtės dhe thatėsirės, prandaj pėr tu rritur ka nevojė pėr ujė. Ėshtė i mbuluar nga njė lėkurė e hollė, por e fortė me push ngjyrė kafe. Nė brendėsi ka ngjyrė jeshile. Farat, tė vogla dhe tė zeza, vijnė nė formė rrethore deri nė brendėsi tė frutit. Periudha e vjeljes fillon nė fund tė Tetorit dhe vazhdon gjatė Nėntorit dhe pjesės sė parė tė muajit Dhjetor. Falė karakteristikave tė tij mund tė ruhet nė frigorifer deri gjashtė muaj pas vjeljes.
Pse duhet ta konsumojmė Kivin?
Pėr shumė arsye. Pėr meshkujt, pėr shembull, sipas njė studimi tė fundit, ėshtė vėrtetuar se ky frut parandalon impotencėn. Nė fakt, kivi pėrmban nė sasi tė mėdha aminoacidin argininė. Arginina ėshtė njė vasodilator qė ndihmon nė qarkullimin e gjakut dhe qė pėrdoret gjithashtu edhe nė kurimin e impotencės. Pėrveē kėsaj kivi pėrmban ksantofil, njė substancė qė ndihmon nė parandalimin e sėmundjeve tė prostatės. Bėn mirė edhe pėr sportistėt sepse sporti ka nevojė pėr energji.
Kivi mund tė ndihmojė nė rikuperimin e shpejtė tė energjive dhe ekuilibrit nė organizėm, duke na dhėnė mundėsinė tė pėrballojmė sforcot pėr njė kohė tė gjatė. Tė mos harrojmė ndėrkohė se kivi ėshtė i ēmuar edhe pėr zemrėn. Stili modern i jetės, i shoqėruar me njė ushqyerje tė disekuilibruar, mund tė shkaktojė probleme nė zemėr dhe qarkullimin e gjakut si tek tė moshuarit ashtu edhe tek tė rinjtė. Shkaktari kryesor i kėtyre problemeve ėshtė kolesteroli nė gjak qė mund tė provokojė aterosklerozėn.
Njė ushqyerje e shėndetshme, e varfėr me yndyrna tė ngopura dhe e pasur me fruta dhe perime ndihmojnė nė kontrollin natyral tė nivelit tė kolesterolit. Kivi ndihmon sepse pėrmban pektinė, njė substancė qė ndihmon nė uljen e nivelit tė kolesterolit nė gjak. I shkėlqyer edhe pėr tė rėnė nė peshė sepse kivi pėrmban pak kalori dhe ėshtė i pasur me fibra qė ndihmojnė tretjen e karbohidrateve dhe rregullon funksionmin e zorrėve.
A ėshtė Kivi i pasur me vitamina dhe kripra minerale?
Absolutisht po! Kivit pėrmbajnė nė mėnyrė tė veēantė sasi tė mėdha tė vitaminės C. Njė kokėrr kivi, prej 100 gramė, pėrmban tė paktėn 166% tė sasisė ditore tė rekomanduar (dyfishin e saj e pėrmban portokalli!). Kjo vitaminė ėshtė shumė e brishtė dhe e ndjeshme nga kontakti me ajrin dhe dritėn, por kivi, me lėkurėn e fortė qė ka dhe ngjyrėn jeshile sė brendshmi, ėshtė njė mbrojtės natyral i vitaminės C ndaj agjentėve tė jashtėm. Pėrveē kėsaj, kivi ėshtė edhe njė burimi i rrallė i vitaminės E: njė kokėr prej 100 gramė furnizon me mė shumė se 1/4 e sasisė sė pėrditshme tė rekomanduar. Sė bashku, kėto vitamina janė antioksidantė tė fortė qė ndihmojnė nė parandalimin e ateriosklerozės.
Kivi ėshtė gjithashtu njė burimi mirė magnezi. Nė fund, kivi ėshtė njė zgjedhje shumė e mirė edhe pėr femrat sepse pėrmban acid folik dhe pėr tė moshuarit sepse stimulon aftėsitė antioksidante, falė flavonoideve qė ka nė pėrbėrje. Le tė mos harrojmė se pėrmban edhe inositol qė ndihmon nė luftėn kundėr depresionit dhe ka efekt pozitiv tek ata qė trajtohen nga diabeti. Me pak fjalė, si frut, kivi ėshtė ushqyes, jep energji dhe ėshtė njė alternativė e mirė pėr tu konsumuar mes vakteve.
Nuk kėshillohet pėr...
Ka njė kategori personash qė nuk duhet ta konsumojnė kivin. Pėr shembull kush vuan nga sėmundja Crohn (inflamacion kronik i kanalit ushqyes, nga goja deri nė fund tė zorrės sė trashė), nga koliti ulēerativ ose nga koliti, pėr shkak tė farave duhet ta pėrbajnė veten. Gjithashtu, kush vuan nga patologji qė u imponon dieta tė privuara nga fibrat, nuk duhet ta konsumojnė.