Arti Islam.

Arti islam filloi tė zhvillohet me lindjen e besimit islam, e qė gjatė periudhės Emevite dhe Abasite 661-945 merr formėn e vet specifike, e cila vjen duke u zhvilluar sidomos nė arkitekturė dhe nė artin aplikativ.

Arti islam pėrfshinė zhvillimin artistik duke filluar qė nga shekulli i VII e mė vonė, nė territoret me kulturė islame. Mes tjerash nė kėtė zhvillim artistik dallohen arkitektura, kaligrafia, vizatimi e qeramika.

Arti islam ėshtė pėrqendruar nė kaligrafinė arabe dhe jo nė krijimin e figurave tė ndryshme njerėzore e shtazore pasi krijimi i kėtyre figurave, idhujtaria, ėshtė i ndaluar nga Allahu, nė Kur'an.

Arti Islam nuk ėshtė vetėm art qė ka tė bėjė me besimin nė Allah. Nė kėtė rast termi "Islam" nuk i referohet vetėm besimit, por edhe kulturės sė pasur Islame nė pėrgjithėsi. Arti Islam shpesh adapton elemente sekulare dhe elemente, nėse nuk janė tė ndaluar (haram), tė cilėt nuk janė tė pranuar nga disa teologė myslimanė.

Sipas Encarta-s "Arti Islam ėshtė zhvilluar nga shumė burime si nga arti: Romak, i krishterė i hershėm dhe bizantin. Stilet e kėtyre arteve u morėn pėr bazė nė arkitekturėn e hershme Islame. Ndikimi i artit Sassanian, arkitektura dhe arti dekorativ i Persisė para islame kishin gjithashtu vlerė tė madhe. Stilet e Azisė Qendrore u morėn me inkursion nomad, gjithashtu edhe ndikimet kineze kishin efekt tė dukshėm nė pikturimin, poezinė e tekstilin Islam." Arti islam edhe ka huazuar elemente teknike dhe formative nga mjediset me tė cilat ka kontaktuar apo bashkėjetuar, por fryma e Islamit ka qenė postulat i pacenueshėm i frymėzimit dhe veprės sė artistėve myslimanė.

Nė artin Islam ka elemente qė pėrsėriten siē ėshtė pėrdorimi i dizajnėve tė pėrsėritura gjeometrike, lulore e bimore tė cilat njihen si arabeske. Termi arabeske nė Islam shpesh pėrdoret pėr tė simbolizuar natyrėn e jashtėzakonshme, tė pa dukshme dhe infinite tė All-llahut.

Ngecja prapa nė pikturė dhe skulpturė ėshtė e lidhur me besimin qė synon njėshmėrinė e Krijuesit, larg idhujtarisė pagane, e cila manifestohej pikėrisht nėpėrmjet pikturės dhe skulpturės. Bashkė me pėrhapjen e besimit Islam nė hapėsira tė gjėra dhe pėr shekuj me radhė, arti Islam ndikoi edhe te tė gjithė popujt dhe civilizimet botėrore. Pėrkundėr qėndrimit tė tillė ndaj pikturės prapė se prapė portrete tė njerėzve gjenden nė tė gjitha epokat e artit Islam. Pasqyrimi i njeriut/njerėzve pėr arsyje adhurimi konsiderohet idhujtari dhe ėshtė rreptėsisht i ndaluar nė ligjin Islam, qė shihet si sheriat. Gjithashtu pretendohet se gjenden pikturime tė Muhamedanit, tė dėrguarit tė fundit nė Islam, e qė kėto piturime janė tė bėra nga artistėt myslimanė , pėrkundėr mos ekzistimit tė asnjė pikture tė realizuar nga artistė tė kohės sė tij.

Pikturat qė merren pėr bazė pėr argumentimin e ekzistimit tė pikturave tė Muhamedit janė ato tė vitit 1314, plot 650 vite pas vdekjes sė Muhamedit. Kėto piktura, pėrveē pikturimit tė portretit, nė vete pėrmbajnė elemente tjera tė cilat nuk kanė bazė nė Islam dhe qė bien nė kundėrshtim me ligjet Islame dhe me pėrshkrimet Kur'anore tė krijesave tė krijuara nga All-llahu.